هر ایرانی دارای بیش از ۶ حساب بانکی

به گزارش شبکه خبری بانک و بیمه "بینا" به نقل از سرپوش 

«کارت‌های بانکی» که روزی قرار بود بار مبادلات مالی و تسهیل فرآیند نقل و انتقال دارایی را به دوش بکشند، حال به محلی برای کلاهبرداری، پولشویی و فرار مالیاتی تبدیل شده‌اند. از لورفتن اطلاعات مربوط به حساب بانکی افراد گرفته تا خرید و فروش و اجاره این کارت‌ها از جمله مشکلاتی هستند که به‌ویژه در یکی دو سال اخیر شکل جدی به خود گرفته‌اند. با اینکه بانک مرکزی هم در این زمینه سازوکار راه‌اندازی سامانه‌ای را با کمک وزارت ارتباطات در پیش گرفته است، اما همچنان ایران رکورددار حساب‌ها و کارت‌های بانکی است. بر اساس آمارهای در دسترس از مراجع معتبر جهانی، نسبت تعداد حساب بانکی به ۱۰۰۰ نفر جمعیت بالغ در ایران با اختلافی معنادار نسبت به کشور دوم، بالای ۸۰۰۰ است. این نسبت برای کشورهای ترکیه ۱۲۰۰، عربستان سعودی ۱۰۰۰، مالزی ۸۰۰، هند، ایتالیا و ارمنستان ۷۰۰ و برزیل ۶۰۰ است. پیش از این نیز، مدیرکل دفتر بازرسی ویژه مبارزه با پولشویی و فرار مالیاتی گفته بود که بیش از ۵۰۰ میلیون حساب بانکی در ازای ۸۰ میلیون نفر جمعیت کشور وجود دارد که این زنگ خطر است. فقط در یکی از نمونه‌های پولشویی، پدر و پسری در یکی از استان‌های کشور ۸۴۰ شخص حقیقی و ۴۷۰ شخص حقوقی را درگیر فساد اقتصادی خود با محوریت فرار مالیاتی کرده بودند و تنها در این فقره ۲۰۰۰ وکالت‌نامه برای واردات، صادرات، کارت بازرگانی اجاره‌ای، افتتاح حساب اجاره‌ای، ثبت شرکت‌های صوری، همچنین ۶۰۰۰ تا ۷۰۰۰ میلیارد تومان کتمان درآمد شناسایی شد.

افتتاح ۲۴۲ حساب بانکی برای پسری هشت‌ساله توسط بانک‌های کشور که در جریان بررسی پرونده بانک سرمایه محرز شد ، این سوال در جامعه به وجود آمد که چرا افراد به تعداد دلخواه می‌توانند حساب بانکی داشته باشند؟ اگر تعداد ۵۰۰ میلیون حساب بانکی را که مقامات کشور از آن سخن می‌گویند را آمار رسمی در نظر بگیریم، بدین معناست که به طور میانگین هر ایرانی بالغ و غیربالغ دارای بیش از شش حساب بانکی است. البته ریشه این اتفاق را در موارد مختلفی می‌توان جست‌وجو کرد. به‌عنوان مثال معمولا هر شرکت و سازمانی حقوق کارکنان خود را به حساب بانکی خاص واریز می‌‌کند که افراد با تغییر محل کار خود معمولا مجبور می‌شوند حساب سپرده جدیدی را بگشایند و متعاقب آن کارت بانکی دریافت کنند. همچنین بسیاری از شهروندان برای گرانی معیشت خود و تامین نیازهایی مانند مسکن، خودرو، لوازم خانگی و ... دیگر چاره‌ای جز اخذ تسهیلات ندارند. حال طبق سیاست‌های موجود وظیفه پرداخت این وام‌ها متناسب با کالای مورد نیاز بر دوش بانک‌های مختلف است و این امر را می‌توان دلیل دیگری برای تعدد حساب‌های بانکی برشمرد. همچنین ممکن است افراد حسابی را برای سپرده‌گذاری بگشایند و از کارتی دیگر برای امور جاری و روزانه خود استفاده کنند و یا وام‌هایی که اخذ کرده‌اند در این حساب‌ها بخوابانند تا سود آن را هر ماه بگیرند، اما در این بین فعالیت‌های سوداگرانه عده‌ای سودجو باعث شده تا در چند سال اخیر عده‌ای صرفا برای اجاره‌دادن این کارت‌ها و یا کتمان سرمایه خود اقدام به گشایش حساب کنند. طوری‌که دلالان بازار ارز با پرداخت مبلغی حدود ۵۰۰ هزار تا یک میلیون در ماه به صاحبان حساب کارت‌های بانکی آنها را اجاره می‌گیرند و برای اینکه شناسایی نشوند، از طریق این کارت‌ها اقدام به نقل و انتقال دارایی می‌کنند.

به همین علت است که در رسیدگی به تخلفات برخی بانک‌ها و شرکت‌ها معمولا یا آبدارچیان و سرایداران به‌عنوان متهم اصلی شناخته می‌شوند و یا از پسربچه‌ای هشت‌ساله به‌عنوان صاحب‌ حساب‌های میلیاردی رونمایی می‌شود. حال با بروز این اتفاقات بانک مرکزی در میانه سال ۹۶ دستورالعملی را به منظور ساماندهی و کاهش حساب‌های بانکی به شعب بانک‌ها ابلاغ کرد که به موجب این دستورالعمل هر فرد در هر بانک یا موسسه اعتباری می‌تواند یک حساب جاری مشترک و یک حساب جاری انفرادی، یک حساب کوتاه‌مدت عادی مشترک و یک حساب کوتاه‌مدت عادی انفرادی، یک حساب قرض‌الحسنه مشترک و یک حساب قرض‌الحسنه انفرادی داشته باشد. به‌عبارت دیگر هر فردی حقیقی می‌تواند در هر بانکی شش حساب مختلف از لحاظ ماهیت افتتاح کند. این بانک در ادامه شرایط ویژه‌ای را برای افراد زیر ۱۸ سال در نظر گرفت که در واقع برداشت این حساب‌ها با سختی‌های مختلفی همراه است و امکان سوءاستفاده از این حساب‌ها را به حداقل می‌رساند. اما همچنان راه‌های مختلفی برای سوءاستفاده از این کارت‌ها وجود دارد و همچنان اجاره این کارت‌ها بین افراد رواج دارد. همچنین به دلیل تعدد بانک‌های عامل در کشور هر فرد همچنان می‌تواند بیش از ۱۰۰ کارت بانکی داشته باشد. البته در این بین عده‌ای از کلاهبرداران هم با سرقت، دزدی یا جعل کارت ملی با هویت افراد دیگر اقدام به افتتاح حساب می‌کنند که در واقع صاحب کارت اطلاعی از وجود چنین کارتی نمی‌یابد و سوداگران از طریق آن اقدام به سوءاستفاده‌های میلیاردی می‌کنند. با اینکه ماه گذشته رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز از مسدودشدن شش میلیون حساب بانکی مشکوک خبر داد، اما همچنان به نظر می‌رسد پای مشکلات در جای دیگری می‌لنگد و آن هم نبود یک شبکه جامع اطلاعاتی میان بانک‌هاست. البته با اینکه بانک‌ها ادعا می‌کنند هزینه صدور کارت برای آنها به دلیل تحریم‌ها افزایش یافته است، اما به نظر می‌رسد سودی که بانک‌ها از صدور این کارت‌ها دریافت می‌کنند همچنان آنقدر جذاب است که بانک‌ها هم تلاشی در راستای کاهش آنها نکنند.

همه حساب‌های مازاد اجاره‌ای هستند؟

سال‌ها پیش برداشت و واریز وجه اشخاص به حساب خود و دیگران بخش اعظم تراکنش‌های شعب بانک‌ها را تشکیل می‌‌داد. اتفاقی که علاوه بر اتلاف وقت و هزینه افراد، وقت بیشتر کارمندان بانک را صرف این امور می‌کرد و شاید به همین دلیل به امور دیگر نمی‌رسیدند. حال بانک‌ها برای رفع این چالش اقدام به تجهیز خود و چاپ کارت‌‌های بانکی کردند. با اینکه در دهه ۵۰ کارت‌هایی با عنوان تهران‌بانک برای برداشت پول از ATM ها مورد استفاده قرار گرفت، اما از اوایل دهه ۷۰ بود که کارت‌های بانکی به شکل امروزی در دست افراد دیده شد. کارت‌هایی که امروز دیگر به یک معضل تبدیل شده‌اند و برخی افراد دیگر در کیف پول خود جایی برای نگهداری کارت‌های جدید بانکی خود پیدا نمی‌کنند. با اینکه مسئولان مبارزه با فساد و پولشویی در این زمینه انگشت اتهام را به سمت بانک‌ها نشانه می‌گیرد، اما دست‌اندرکاران نظام بانکی هم اعتقاد دارند که نمی‌توان دست مردم را برای افتتاح حساب بست و البته وجود ۵۰۰ میلیون حساب بانکی در کشور به این معنا نیست که همه از طریق حساب‌های مازاد و کارت‌های اضافی اقدام به پولشویی می‌کنند. بلکه اولا بسیاری از این کارت‌ها بدون تراکنش مانده‌اند، در ثانی سازمان امور مالیاتی نباید به سیستم پر ایراد خود بی‌توجهی نشان دهد و صرفا بانک‌ها را مقصر قلمداد کند. به گفته برخی فعالان شبکه بانکی کل حساب‌های اجاره‌ای در کشور بین ۵۰۰۰ تا ۱۰ هزار کارت می‌رسد که مسئولان باید راهکار دیگری برای شناسایی آن در نظر بگیرند و از بانک‌ها نخواهند اطلاعات حساب افراد را افشا کنند. زیرا به نظر می‌رسد اکنون دولت برای بالابردن درآمدهای مالیاتی خود توجهی به حساب شفاف و غیرشفاف ندارد و افراد عادی را هم در آتش متخلفان می‌سوزاند.