عیار الماس سعودی در سایه تردید

 آنطور که منابع آگاه اعلام کرده‌اند، ۲۰ اکتبر(۲۷مهرماه) زمانی است که به احتمال قوی، مقدمات انجام بخشی از این عرضه اولیه در بورس داخلی عربستان نهایی خواهد شد. همچنین یاسر الرومیان، مدیرعامل شرکت آرامکو سعودی، روز دوشنبه اعلام کرد که «عرضه اولیه آرامکو بسیار زودتر از آنچه فکر کنید اتفاق خواهد افتاد.» با وجود اینکه عربستان با اقدام برای انجام بخشی از عرضه اولیه آرامکو در بازار بورس داخلی این کشور یک گام به اجرایی کردن بزرگترین عرضه اولیه دنیا نزدیک‌تر خواهد شد و با وجود مدت‌زمان سه ساله که بر این تصمیم گذشته است؛ اما چالش‌هایی که بر سر راه این عرضه اولیه وجود داشت نه تنها کمتر نشده بلکه با وضعیت فعلی قیمت‌ نفت و حملات اخیر به تاسیسات نفتی عربستان، به تعداد آنها افزوده شده است. با این حال تغییر مدیرعامل آرامکو و وزیر نفت عربستان و انتصاب افرادی نزدیک به بن‌سلمان و خاندان سلطنتی برای این پست‌ها، نشان می‌دهد شاهزاده جوان سعودی تحمل خود برای اجرایی کردن عرضه اولیه بزرگ‌ترین شرکت دنیا را از دست داده است.

 به گزارش فایننشال تایمز، ریاض به دنبال این است که با فرا رسیدن نوامبر سه درصد از سهام آرامکو را در بورس داخلی «تداول» عرضه کند. انجام این عرضه اولیه در داخل پادشاهی سعودی در حال‌حاضر یکی از اولویت‌های این کشور است. بانکداران محلی عقیده دارند تقاضای داخلی زیادی برای خرید سهام آرامکو وجود دارد. آنها همچنین تاکید دارند خرید سهام آرامکو در داخل عربستان حالا به نوعی وظیفه میهن‌پرستانه تبدیل شده است، زیرا مردم احساس می‌کنند با خرید این سهام می‌توانند در ثروت ایجاد شده توسط آرامکو شریک باشند.  با این حال، این تنها مردم عادی نیستند که برای سهام‌داری آرامکو آماده می‌شوند. پیش از این و با موج دستگیری شاهزادگان و افراد سرشناس خانواده‌های متمول در سال ۲۰۱۷ به بهانه مبارزه با فساد در عربستان؛ بسیاری از این افراد تحت فشار قرار گرفتند تا همزمان با عرضه اولیه سهام آرامکو مشارکت بالایی در خرید آن داشته باشند تا موفقیت این عرضه اولیه با ثروت آنان تضمین شود. اما این اشتیاق و اجبار داخلی تضمینی برای دست یافتن محمد بن‌سلمان به خواسته‌هایش در رابطه با آرامکو نیست.

  تداوم تردید بر سر ارزش آرامکو

به گزارش فایننشال تایمز، با وجود تاکید بانکداران محلی به اشتیاق خریداران خرد در عربستان سعودی، هنوز مشخص نیست آیا شاهزاده جوان سعودی خواهد توانست ارزش ۲ هزار میلیارد دلاری که پیش از این برای آرامکو اعلام کرده بود را تضمین کند یا خیر. پیش از این تحلیلگران و موسسات بین‌المللی تاکید داشتند که تعیین رقم دو هزار میلیارد دلار برای ارزش آرامکو، بسیار بیشتر از ارزش واقعی این شرکت است. ولیعهد سعودی‌ها همواره بر رقم بیش از دو هزار میلیارد دلار برای ارزش آرامکو تاکید داشته است. این میزان تقریبا دوبرابر ارزش بازار شرکت مایکروسافت و شرکت اپل است که به‌عنوان ارزشمندترین شرکت‌های دنیا شناخته می‌شوند. آرامکو توان تولید روزانه ۱۰ میلیون بشکه نفت را دارد که بیش از دو برابر بیشتر از تولیدات رقیب آمریکایی‌اش یعنی اکسون موبیل است. همچنین این شرکت در سال گذشته سود سالانه ۱۱۱ میلیارد دلاری را به ثبت رساند. اما با این حال رقم ۲ هزار میلیارد دلار به‌عنوان ارزش این شرکت، همچنان بسیار بالا به نظر می‌رسد.

 این ارزش‌گذاری به خصوص از دو ناحیه زیر سوال می‌رود. نخست نگرانی‌هایی از احتمال دخالت دولت در تعیین استراتژی‌های آرامکو با وجود تلاش برای خصوصی‌سازی آن وجود دارد و دوم یک نگرانی بزرگ‌تر که اخیرا به لیست نگرانی‌ها اضافه شده است؛ یعنی نگرانی‌ که پس از حملات پهپادی گسترده اخیر به زیرساخت‌های نفتی عربستان ایجاد شد. این نگرانی بر ریسک اختلال در تولیدات عربستان بر اثر حملات مشابه تاکید دارد. این نگرانی‌ها می‌توانند بر ارزش آرامکو که به «الماس سعودی» معروف است و ۱۰ درصد از کل عرضه جهانی نفت را تامین می‌کند، سایه بیفکنند.

 طبق آنچه منابع آگاه گفته‌اند، دولت عربستان تا اواخر اکتبر برنامه‌اش برای عرضه اولیه داخلی سهام آرامکو را اعلام خواهد کرد. تا کنون جزئیات بیشتری درباره با این برنامه اعلام نشده و به همین علت رسانه‌های مختلف، گمانه‌هایی از این برنامه دارند. به این ترتیب در حالی‌که فایننشال تایمز یکی از برنامه‌های دولت عربستان را عرضه سه درصد از سهام آرامکو در بورس داخلی این کشور می‌داند، بلومبرگ به نقل از برخی منابع آگاه گزارش می‌دهد که احتمالا حدود ۲ درصد از سهام آرامکو ممکن است در قیمتی فروخته شود که ارزش ۲ هزار میلیارد دلاری مدنظر محمد بن سلمان را تامین کند. چنانچه این اتفاق رخ دهد، درآمدی ۴۰ میلیارد دلاری برای عربستان به همراه خواهد داشت که  عرضه اولیه ۲۵ میلیارد دلاری علی‌بابا، غول تجارت الکترونیک چینی در سال ۲۰۱۴ بسیار فراتر خواهد رفت.

  راه طولانی تا بازارهای بین‌المللی؟

 با وجود آنکه امین ناصر، مدیر اجرایی آرامکو و همچنین الرومیان مدیرعامل آرامکو اعلام کرده‌اند عرضه اولیه آرامکو خیلی زود نهایی خواهد شد، فعلا این بورس تداول است که میزبان بخشی از عرضه اولیه آرامکو خواهد بود. در این اقدام نیز تلاش‌هایی خواهد شد تا حداکثر نتیجه به دست ‌آید به این ترتیب که علاوه بر اجبار خانواده‌های ثروتمند برای خرید سهام آرامکو، بانک‌ها تشویق شده‌اند به مردم عادی جهت خرید سهام آرامکو وام اعطا کنند. بلومبرگ علاوه بر اشاره به دو راهکار مورد اشاره قرار گرفته برای تضمین موفقیت عرضه اولیه سهام آرامکو در بورس داخلی عربستان، به این نکته اشاره می‌کند که به احتمال قوی مقامات سعودی تا هفته‌ها بعد از عرضه، در فروش آن مداخله می‌کنند تا از قیمت‌ها حمایت و اطمینان حاصل کنند که عرضه اولیه با موفقیت تمام به پیش خواهد رفت.

در شرایطی که تلاش‌هایی از سوی دولت عربستان برای حمایت از عرضه اولیه سهام آرامکو در بورس تداول شکل خواهد گرفت، در فضای بین‌المللی نمی‌توان واقعیات را نادیده گرفت. یک بازار ضعیف نفت، نگرانی‌های فزاینده در رابطه با اقتصاد جهانی و در نهایت حملات پهپادی ماه گذشته به مهم‌ترین تاسیسات نفتی عربستان و عدم توانایی عربستان برای پیشگیری از این حملات از جمله واقعیت‌هایی هستند که می‌توانند باعث کاهش جذابیت عرضه اولیه آرامکو در شرایط فعلی شوند. به این ترتیب اگرچه فعالان بازار سرمایه عقیده دارند آرامکو بدون چون و چرا بهترین شرکت نفت و گاز دنیا است؛ اما در عین حال نمی‌توانند از مشکلاتی مانند بالا بودن نسبی هزینه سرمایه در عربستان ، مناسب نبودن قیمت‌های فعلی نفت و شفاف نبودن اطلاعات در آرامکو چشم‌پوشی کنند. در کنار این موارد، این موضوع که حتی با وجود عرضه اولیه پنج درصدی، آرامکو تبدیل به شرکتی مستقل نخواهد شد و پرداخت مالیات و سود سهام این شرکت به عربستان همچنان بزرگترین منبع درآمد دولت خواهد بود نیز از چشم سرمایه‌گذاران بین‌المللی دور نمانده است. در عین حال، عربستان سعودی بزرگترین عضو اوپک است، بنابراین احتمالا سیاست‌های تولید نفت این کشور با وجود گام برداشتن در مسیر خصوصی‌سازی، همچنان به شکل تصمیمات سیاسی باقی خواهد ماند. به نظر می‌رسد تا زمان برطرف نشدن این موارد، با وجود اهمیتی که آرامکو دارد، سرمایه‌گذاران با تردید به عرضه اولیه آن خواهند نگریست.