علی اکبر نیکو اقبال: تورم لجام‌گسیخته عامل واگرایی درآمد در ایران

علی اکبر نیکو اقبال: تورم لجام‌گسیخته عامل واگرایی درآمد در ایران

پنجشنبه 27 دی 1397 ساعت 5:3

به گزارش شبکه خبری بانک و بیمه "بینا" به نقل از سرپوش 

توزیع درآمد را می‌توان یکی از مباحث مهم در اقتصاد دانست. این عبارت اساسا بیانگر آن است که درآمد حاصل از تولید در کشورها، چگونه در میان عوامل آن تقسیم شده و هر یک از بخش‌های دخیل در پیشبرد اقتصاد، تا چه میزان از آن درآمد، بهره‌مند می‌شوند. وجود نابرابری‌های گسترده در توزیع درآمد به پیدایش فقر و ازدیاد آن منجر شده و شکاف طبقاتی جامعه را به‌شدت افزایش خواهد داد.

تحلیل نمودارهای توزیع درآمد در حقیقت درجات این نابرابری‌ها در میان افراد یک جامعه را توصیف می‌کنند. نابرابری درآمد، از بزرگترین عوامل بروز فقر به‌ویژه در میان کشورهای در حال توسعه محسوب می‌شود. همچنین افزایش این نابرابری در رابطه‌ای معکوس با سرعت رشد اقصادی، سبب کندشدن روال توسعه‌یافتگی خواهد بود. به‌دلیل اهمیت این امر همواره بررسی تاثیرات متقابل رشد اقتصادی و توزیع درآمد مورد توجه صاحب‌نظران اقتصادی بوده است.

اقتصاددانان یکی از مهم‌ترین وظایف اقتصادی دولت‌ها را کنترل وضعیت نابرابری درآمد می‌دانند؛ چرا که وظیفه توزیع به‌ویژه در اقتصادهای دولتی، ایجاب می‌کند که دولت با هدف کاهش نابرابری درآمدها در جامعه، چگونگی تغییرات درآمدهای افراد جامعه را با استفاده از ابزارهای موجود در علم اقتصاد، تجزیه و تحلیل کند. «آرمان» در همین زمینه با علی‌اکبر نیکواقبال، اقتصاددان گفت‌وگو کرده و شیوه توزیع درآمد در ایران را مورد بررسی قرار داده است که در ادامه می‌خوانید.

نخستین جرقه‌های نظریه تقسیم درآمدهای ملی در علم اقتصاد از کجا آغاز شد؟

تقسیم یا توزیع درآمد ملی همواره یکی از جدل‌انگیزترین مباحث در علم اقتصاد بوده است؛ شکل اولیه این تقسیم از کارکرد اولیه علم اقتصاد سرچشمه می‌گیرد. تولید به‌عنوان فرآیند ترکیب عوامل تولید یعنی کار، زمین و سرمایه، ابتدایی‌ترین جرقه تقسیم را رقم می‌زند. کارگران بابت کار خود در کارگاه دستمزد، زمین‌داران رانت و سرمایه‌داران بهره دریافت می‌نمایند.

مهم‌ترین چالش با این توزیع درآمد توسط کارل مارکس در بیش از دو قرن پیش صورت گرفت که مبحث سود یا ارزش اضافه را مطرح و عنوان کرد که این ارزش اضافه به جیب سرمایه‌داران می‌رود و دقیقا درجه استثمار کارفرما یا سرمایه‌دار از کارگر را نشان می‌دهد. این توزیع درآمد که به‌زعم مخالفان سرمایه‌داری، ناعادلانه قلمداد شده بود،شدت پیدا کرد؛زیرا سرمایه‌دار علاوه بر ارزش اضافه یا سود، بابت زمین و کار خود نیز از انواع درآمدهای دیگر برخوردار می‌شد.

مخالفان سرمایه‌داری در آن زمان، سوسیالیست‌ها بوده‌اند که نظریات آنها نیز همواره در اقتصاد چالش‌برانگیز بوده است؛این مخالفت و نبرد سرمایه‌داری و سوسیالیزم چه سرانجامی یافت؟ تاثیر این نبرد بر اقتصاد جهانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

چندین دهه جدال بین نظام اقتصادی سرمایه‌داری و نظام سوسیالیزم دولتی در نهایت به ازهم‌پاشیدگی سوسیالیزم و برپایی نظام اقتصاد بازار متکی به دولت رفاه شد که آثار و نتایج بسیار شگفت‌انگیزی بر توزیع درآمد ملی بر جا گذاشت. وظایف پنج‌گانه دولت‌های رفاه به‌ویژه در حفظ و تاکید بر ثبات و امنیت اقتصادی، رشد اقتصادی بدون تورم، اشتغال و تامین حداقل معیشت برای آحاد شهروندان و.. به‌ویژه در کشورهایی مانند سوئد و آلمان غربی نتایج درخشانی در تقسیم درآمد ملی به‌وجود آورده است.

بخشودگی‌های مالیاتی برای اقشار کم‌درآمد، مالیات‌های تصاعدی و رو به افزایش برای دارندگان درآمدهای کلان، پرداخت سوبسید و یارانه به اقشار کم‌درآمد، بیکاران و از کارافتادگان و نیز یارانه‌های بی‌حدوحصر جهت حمایت از تولیدات ملی از جلوه‌های مثبت این نظام اقتصادی را تشکیل داده است. البته با این وجود، شکاف، فاصله و یا نسبت درآمد و ثروت بین دو گروه پردرآمدها و کم‌درآمدها در سطح جهانی رو به افزایش و تزاید است. با این حال نباید بی‌انصافی کرده و دستاوردهای این نظام اقتصادی را چه در سطح تامین و بهبود حداقل معیشت و چه تاثیرات مثبت آن بر روندهای بهبود رفاه در سطح جهانی کم‌ارزش قلمداد نمود؛ اگر چه اقتصاددانانی ممکن است این نظر مثبت را تایید نکنند.

‌تحلیل شما از روند تقسیم درآمد ملی در ایران چیست؟

تقسیم درآمد ملی در ایران دوره‌ها و نتایج مختلفی را پشت‌سر گذاشته است. شور انقلابی سال‌های اولیه انقلاب اسلامی ایران، منجر به دولتی‌نمودن بخش‌های عظیمی از فعالیت‌ها و بخش‌های اقتصادی از جمله بانک‌ها، بیمه‌ها، کشتیرانی، هواپیمایی و انواع کارخانجات تولیدی و صنعتی شد. باید توجه داشت که شروع انقلاب اسلامی در زمانی رخ داد که اردوگاه سوسیالیزم بیش از دوسوم جهان را اداره می‌کرد و نبرد این دو اردوگاه در سطحی متوازن جلو می‌رفت.

دولتی‌شدن بخش‌های عظیمی از اقتصاد ایران به‌سرعت منجر به دو تا سه‌برابر‌شدن اشتغال در این سازمان‌ها، کاهش کیفیت محصولات تولیدی و نوسانات تورمی شد که از عواقب آن ثروتمندترشدن صاحبان اموال و املاک و فقیرترشدن ازکارافتادگان، بیکاران و مزدبگیران است. این فرایند نشان داد که مدینه فاضله یا تقسیم عادلانه درآمد ملی به‌معنی یکسان‌سازی درآمدها و ثروت‌ها، دور از دسترس است.

عوامل موثر در ضعف روند تقسیم ثروت و درآمد در اقتصاد ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

عوامل زیادی در واگرایی درآمدها و ثروت‌ها در ایران نقش داشته‌اند. از مهم‌ترین آنها می‌توان به تورم و نوسانات تورمی لجام‌گسیخته به‌ویژه در زمان حاضر اشاره کرد. بوروکراسی بسیار تعمق‌یافته، پرهزینه و مانع‌تراش جهت پیشبرد و تسریع کارها، نظام قانون‌گذاری با تصویب قوانین متناقض، تعداد دعاوی سر به فلک‌ کشیده در قوه قضائیه، خصوصی‌سازی‌های ناموفق و به‌اتمام‌نرسیده، فضای کسب‌وکار پرهزینه، بانکداری افسارگسیخته و یا به مرز ورشکستگی رسیده، عدم شفافیت در سیاست‌های پولی- بانکی و بودجه‌ریزی سالانه دولت و در نهایت عدم وحدت و یگانگی در مدیریت نهادهای دولتی و حکومتی از جمله عواملی هستند که اگر قصد و نیت‌های پاک و صادقانه‌ای جهت بهبود توزیع و یا تقسیم عادلانه درآمد ملی وجود داشته باشد، موانعی اساسی در تحقق آن هستند.

زینب مختاری

ثبت نظر

ارسال

نمایش‌

بی توجهی به کارکنان نفت در تعیین پاداش پایان خدمت کارکنان دولت!

بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۲ در سال آینده پاداش پایان خدمت کارکنان در ازای هر سال خدمت و به میزان حداکثر تا سی سال ۵۲۰ میلیون تومان پیش‌بینی شده که نسبت به امسال ۷۵ میلیون تومان اضافه شده است.

  • 403

2877 میلیارد دلار ثروت نفتی برباد رفته در 12 سال تحریم

برای فهم بهتر مقدار هزینه 2877 میلیارد دلاری وارد شده از صادرات نفتی از دست رفته تا پایان سال میلادی گذشته، می‌توان به ارزش ریالی آن با توجه به قیمت دلار در بازارهای امروز اشاره کرد که بالغ بر 100.7 هزار هزار میلیارد تومان می‌شود.

  • 408

رحیمی: در لایحه بودجه ۱۴۰۲ هیچ افزایش قیمتی برای حامل‌های انرژی دیده نشده است/ معافیت برای خانوارهای کم‌درآمد

عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: سال آینده هیچ افزایش قیمتی برای حامل‌های انرژی از جمله بنزین، گازوئیل و گاز را نداریم و این موضوع اصلاً در بودجه سال ۱۴۰۲ نیامده است.

  • 479

اشتباه بانک مرکزی در آبان ماه

سید احسان خاندوزی، سخنگوی اقتصادی دولت : نرخ ارز در سامانه نیما متغیر خواهد بود. بخشی از مشکلی که در آبان و آذر ماه به وجود آمد بود. اشتباه در تخصیص ارز در یکی از زیرمجموعه های بانک مرکزی بود و موجب شد واردات برای کالاهایی که با درهم باید وارد می شد با محدودیت همراه شود .که باعث شد این موضوع القا ش ...

  • 478

قیمت قطعات یدکی در بازار سلیقه ای شد/ خبری از نظارت نیست

رئیس اتحادیه تعمیرکاران خودرو با اعلام اینکه قیمت قطعات یدکی گران شده اما قیمت دستمزد تعمیرکاران خودرو تغییر نکرده است، گفت: در حال حاضر قیمت قطعات یدکی خودرو بسیار بالاست و هیچ نظارتی در این رابطه انجام نمی شود.

  • 475

کارنامه روحانی و رئیسی در کنترل تورم

«تورم را نصف و سپس تک‌رقمی خواهیم کرد»؛ این دقیقا وعده‌ای بود که سیدابراهیم رئیسی در انتخابات سال گذشته داد. اکنون 16 ماه از آغاز به کار دولت او می‌گذرد و بررسی‌ها نشان می‌دهد رئیسی و دولتش در کنترل تورم طی این مدت، نسبت به بازه زمانی مشابه در دولت روحانی، ناکام بوده‌اند.

  • 397

سابقه بیمه خریدنی نیست ولی یک استثنا دارد

سابقه بیمه خریدنی نیست مگر اینکه فرد به ۶۰ سال رسیده باشد و برای بازنشسته شدن نیاز به خرید سابقه بیمه داشته باشد.

  • 569

مردم بیشتر چه خانه‌هایی می‌خرند؟

فشار تقاضا برای واحدهای کوچک متراژ و قدیمی نمایه غالب در این بازار است.

  • 340

اقتصاد کلان چیست؟

ه علت تاثیرگذاری وضعیت اقتصادی بر تمامی افراد، مسائل اقتصاد کلان، نقش مهمی را در مباحثات سیاسی ملی ایفا می‌کنند. شرکت‌کنندگان در انتخابات از وضعیت اقتصادی آگاه هستند و می‌دانند که سیاست‌های دولت می‌تواند از راه‌های قابل‌توجهی بر اقتصاد، تاثیرگذار باشد.

  • 387

چرا مردم تمایلی به بیمه‌های زندگی ندارند؟

یک مدیر بیمه‌ای ضمن تشریح برخی دلایل عدم توجه مردم به بیمه‌های زندگی، گفت: :‌ یکی از مهمترین دلایل تورم و کاهش ارزش پول است که مردم متناسب با شرایط تصمیم می‌گیرند.

  • 532

قطار سریع السیر در بازار سکه

برخی از سکه بازان با اشاره به اظهارات اخیر رئیسی درباره قطار پیشرفت به کنایه می گفتند نرخ دلار این روزها سوار قطار سریع السیر شده و ایستگاه ها را یکی پس از دیگری طی می کند. همین امر موجب شده سکه بازان تحت هیجان افزایش قیمت دلار در موقعیت خرید قرار بگیرند.

  • 498

نقش موثر اصناف در تنظیم بازار و توزیع کالاهای اساسی

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت قزوین با تاکید بر نقش مهم اصناف در پیشبرد اهداف اقتصادی کشور و توزیع کالا و خدمات بین جامعه گفت: بدون همراهی و حضور موثر اصناف هیچ برنامه‌ای در بازار قابلیت اجرا و عملیاتی شدن ندارد.

  • 397

احتمال تغییر سن و سابقه بازنشستگی در بودجه ۱۴۰۲/ کدام صندوقها با بودجه دولت سرپا هستند؟

دولت برای جلوگیری از تشدید چالش در صندوقهای بازنشستگی بایستی پیشنهادهای تحولی در حوزه صندوق‌های بازنشستگی و اصلاح سن و سابقه بازنشستگی در بودجه سال ۱۴۰۲ لحاظ کند.

  • 1755

پول مازاد فروش خودرو در بورس کالا به جیب خودروساز می‌رود؟

عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: اگر قیمت معامله شده خودرو در بورس بالاتر از بهای تمام شده پایه و سود معقول باشد، تفاوت مذکور باید برای مصارف عمومی به طور مثال برای توسعه صنعت حمل و نقل هزینه شود.

  • 285

«زمستان سخت» پتروشیمی ایران آغاز شد

بحران مدیریتی در حالی دومین دارنده منابع گازی جهان را دچار چالش جدی کرده است که رسانه‌های نزدیک به دولت مدت‌ها بود «زمستان سخت اروپا و التماس آن‌ها برای گاز ایران» را نوید می‌دادند.

  • 487

تحلیل تکنیکال بورس چیست؟

تحلیل تکنیکال بورس در واقع علمی در بازارهای مالی است که در آن پیش‌بینی قیمت‌های آینده بر اساس بررسی قیمت‌های گذشته صورت می‌گیرد.

  • 271

وضعیت حاد در بانک های 4 استان کشور

نرخ تسهیلات به سپرده ها پس از کسر سپرده قانونی در مهر ماه امسال، در 4 استان کشور بالاتر از 100 درصد بوده که اتفاقی خطرناک در اقتصاد قلمداد می شود. به باور برخی تحلیل گران این رویداد می تواند موجب رشد فزاینده نقدینگی شده و از این حیث این 4 منطقه را میدان انفجار نقدینگی می دانند.

  • 1895

بیشترین رشد قیمت سهام بانکی به سامان رسید

در اولین روز هفته معاملات بورس و فرابورس تهران، شاهد تغییرات اندک شاخص سهام بانک‌ها و موسسات اعتباری در بازار سرمایه بودیم.

  • 1705

بیشترین رشد قیمت سهام انبوه سازی، املاک و مستغلات به وتوس رسید

در اولین روز کاری هفته معاملات بورس وفرابورس تهران شاهد افت شاخص سهام شرکت های انبوه سازی،املاک و مستغلات دربازار سرمایه بودیم.

  • 675

وصول ۲۷۰ هزار میلیارد تومان مالیات در ۷ ماه/ درآمد مالیاتی مهر ۵۰ هزار میلیارد تومان شد

با توجه به آمارهای سازمان امور مالیاتی طی ۷ ماهه سال جاری حدود ۲۷۰ هزار میلیارد تومان مالیات وصول شده است و درآمد مالیاتی مهر ماه ۵۰ هزار میلیارد تومان بوده است.

  • 361