سیاست مشترک بانک‌های مرکزی

بانک یو بی اس در تازه ترین گزارش خود از افق اقتصاد جهان در چند فصل آینده آورده است، با آنکه احتمال شدت پیدا کردن جنگ تجاری بین چین و آمریکا کم است، اما اگر در نشست گروه ۲۰ و مذاکره تجاری ترامپ و رئیس‌جمهوری چین توافقی امیدبخش به دست نیاید پیش بینی‌هایی که درباره نرخ رشد اقتصاد جهان، چین و آمریکا مطرح شده باید اصلاح شود به این معنا که در ۶ فصل آینده نرخ رشد اقتصاد جهان در سطح پایین‌تر خواهد بود و جهان با ریسک «رکود ملایم» مواجه است. همچنین در ایالات متحده مجموع کاهش نرخ رشد در ۶ فصل آینده یک درصد، در چین ۲/ ۱ درصد و در اروپا ۷۵/ ۰درصد خواهد بود.

اگر تنش‌ها شدت پیدا کند شاخص‌های مالی در بورس‌های بزرگ در معرض کاهش ۲۰ درصدی قرار خواهند گرفت. در حال حاضر چین و آمریکا در بحبوحه یک جنگ تعرفه‌ای هستند که احتمال تشدید یا کاهش آن وجود دارد. قرار است ترامپ و رئیس‌جمهوری چین در حاشیه نشست گروه ۲۰ دیدار کنند و مذاکرات مفصلی داشته باشند. پایان روز شنبه هفته آینده یعنی در انتهای این نشست مشخص خواهد شد نتیجه مذاکرات چه بوده و اگر دو طرف نتوانند به توافق برسند موج جدید تعرفه‌ها علیه کالاهای صادراتی طرف مقابل اعمال خواهد شد. تاثیرات منفی ناکامی مذاکره ترامپ و رئیس‌جمهوری چین در اوزاکای ژاپن، محل برگزاری نشست گروه ۲۰ فورا بر بازارهای مختلف مشاهده می‌شود. اما در فصول آینده این تاثیر بیشتر خواهد شد. هیات‌های مذاکره‌کننده چین و آمریکا قبل از دیدار ترامپ و شی جین پینگ مذاکره را آغاز می‌کنند تا احتمال رفع اختلافات بررسی شود.

ترامپ اوایل ماه گذشته میلادی تعرفه بر ۲۰۰ میلیارد دلار کالای صادراتی چین را از ۱۰ درصد به ۲۵ درصد افزایش داد و تهدید کرد که اگر توافقی حاصل نشود به زودی بر ۳۲۵ میلیارد دلار دیگر کالای صادراتی چین تعرفه اعمال می‌کند. ماه قبل شاخص‌های مالی در بورس‌های بزرگ به میزان قابل‌ملاحظه‌ای کاهش یافته بودند. اما احتمال بالای کاهش تنش‌ها بین چین و آمریکا و کاهش تعرفه‌های تجاری سبب شده شاخص‌ها رشد کنند. طبیعی است که در ماه‌های آینده عامل اصلی که بر وضعیت بازارهای مالی اثر می‌گذارد، شرایط کلی اقتصاد جهان است.

ریسک‌هایی که در ماه‌های اخیر وجود داشته به احتمال زیاد باقی خواهد ماند، اما شدت آنها تغییر خواهد کرد به این معنا که اگر تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا به تدریج کاهش یابد امیدواری به بهتر شدن شرایط بر ریسک پذیری سرمایه‌گذاران خواهد افزود و می‌توان انتظار داشت عملکرد بازارها خوب باشد، البته رکوردشکنی شاخص‌ها نمی‌تواند برای همیشه ادامه پیدا کند. ضعف در اقتصاد جهان حتی بدون تنش‌های تجاری وجود خواهد داشت و اگر سرمایه‌گذاران روی رفع تنش‌ها و اجرای برنامه‌های حمایتی از سوی بانک‌های مرکزی بیش از حد حساب کنند زیان خواهند دید. همچنین باید به ضعف اقتصاد جهان، اثرات بلند مدت تنش‌های تجاری را نیز اضافه کنیم، بنابراین احتمال اینکه در دو فصل آینده رونق پایدار در بازارهای مالی مشاهده شود کم است.

اقتصاددان‌های بانک یو‌بی‌اس معتقدند تمامی بانک‌های مرکزی بزرگ در آینده مجبور خواهند شد سیاست‌های حمایتی اتخاذ کنند. بانک مرکزی آمریکا اعلام کرده آماده اقدام در واکنش به ضعف اقتصاد این کشور است. اکنون با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد آمریکا و جهان می‌توان انتظار داشت تا پایان ماه جاری این نهاد یک درصد از نرخ‌های بهره بکاهد. حتی اگر چین و آمریکا در مسیر رفع تنش‌های تجاری حرکت کنند باز هم به اجرای سیاست‌های حمایتی پولی جدید از سوی بانک‌های مرکزی نیاز است. در چین دولت و بانک مرکزی تدابیری برای کمک به حفظ ثبات اقتصادی اتخاذ کرده‌اند و این گونه اقدامات ادامه پیدا خواهد کرد، اما پیش‌بینی می‌شود امسال نرخ رشد اقتصادی چین ۶ درصد باشد. دولت چین برای سال جاری میلادی نرخ هدف برای رشد اقتصاد را ۶ تا ۵/ ۶ درصد تعیین کرده است.

در اینجا باید به یک عامل مهم نگرانی سرمایه‌گذاران اشاره کنیم. بانک‌های مرکزی بزرگ در سال‌های اخیر از انواع ابزارهای حمایتی برای کمک به رونق اقتصادی استفاده کرده‌اند و اگر بخواهند اقدامات بیشتری انجام دهند سرمایه‌گذاران نگران پایان یافتن ابزارهای حمایتی خواهند شد. این نگرانی منطقی است به ویژه اگر تدابیر جدید نتواند رونق مورد نظر را در اقتصاد و بازارها به وجود آورد. هفته گذشته وضعیت بازارهای مالی بسیار خوب بود و حال این پرسش مطرح است که دلیل این رکورد زنی چیست و در آینده چه خواهد شد؟

رونق بورس آمریکا در ابتدای سال گذشته حاصل آغاز اجرای برنامه کاهش مالیات‌ها و رونق اقتصاد جهان بود. تابستان گذشته رشد شدید سود شرکت‌ها و رشد ۳ درصدی اقتصاد آمریکا دو دلیل رونق بازارهای مالی بودند. در ماه آوریل امسال تغییر لحن بانک مرکزی و احتمال توقف برنامه افزایش نرخ‌های بهره و رفع تنش‌های تجاری با چین به افزایش شاخص‌های مالی کمک کرد. اما رونق کنونی بازارهای مالی در حالی مشاهده می‌شود که در بخش‌هایی از اقتصاد از جمله بخش تولید کارخانه‌ای شاهد ضعف هستیم و نرخ بازده اوراق ۳۰ ساله خزانه به شدت کاهش یافته است. همچنین قیمت طلا به سرعت افزایش یافته است. به این ترتیب شرایط طبیعی به نظر نمی‌رسد و به باور تحلیلگران وعده بانک مرکزی آمریکا درباره اقدام در صورت لزوم، سبب هیجان‌های شدید در سرمایه‌گذاران شده است. اما درباره تاثیر فراگیر اقدامات احتمالی بانک مرکزی تردیدهایی وجود دارد.

در نیمه‌دوم سال جاری میلادی دیدگاه سرمایه‌گذاران شرکت‌ها و مصرف‌کنندگان بیشترین اثر را بر بازارهای مالی خواهد داشت، زیرا این دیدگاه به شاخص‌های اقتصادی و واکنش بانک مرکزی شکل می‌دهد. با توجه به اینکه در حال حاضر ابهام‌های عمیقی درباره آینده وجود دارد و انتظار می‌رود این شرایط ادامه یابد نمی‌توان انتظار داشت در فصول آینده شرایط اقتصادی به سرعت بهتر شود. حتی اگر تنش‌های تجاری بین چین و آمریکا کاهش پیدا کند.

در ماه‌های اخیر نوسان در شاخص‌های مالی بزرگ بوده و اکنون شاخص‌ها در سطوح بی‌سابقه قرار دارند. الگوهای تاریخی نشان می‌دهند معمولا هیجان بازارها کاهش پیدا می‌کند و برای مدتی طولانی شاهد آرامش خواهیم بود البته نباید ماهیت غیر قابل پیش بینی اقدامات ترامپ را نادیده گرفت. او فعلا مشغول زمینه‌سازی برای دستیابی به یک دستاورد بزرگ اقتصادی است و تا اوایل سال آینده وقت دارد به این دستاورد برسد. شانزده ماه تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی است و ترامپ به شدت مایل است در آن انتخابات پیروز شود. عده‌ای از کارشناسان معتقدند ترامپ برای پیروزی در این انتخابات باید سیاست خارجی خود را تغییر دهد، زیرا یک منشأ مهم ضعف اقتصاد و کاهش محبوبیت او اقداماتی است که وی در حوزه تجارت با دیگر کشورها انجام داده است. اما بعید است شاهد تغییر رویکرد ترامپ باشیم، مگر آنکه چین به هیچ وجه درخواست‌های تجاری ترامپ را نپذیرد و شرایط اقتصادی آمریکا به کلی نگران‌کننده شود.