تقویت انسجام ملی در سایه رشد و توسعه گردشگری

به گزارش شبکه خبری بانک و بیمه "بینا" به نقل از ایرنا 

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، امروزه یکی از دیدگاه ها و نگرش های غالب در توسعه و پیشرفت جوامع توسعه نیافته و یا در حال توسعه تقویت اقتصاد گردشگری آنهاست. دیگر همچون گذشته، کارخانه های بزرگ و شهرک های صنعتی ریز و درشت تنها نمادها و نشانه های توسعه نیستند. توسعه از طریق گردشگری می تواند به تقویت و توانمند سازی جوامع محلی و به ویژه روستاها منجر شود.
علاوه بر کارکرد و دستاوردهای اقتصادی، توسعه گردشگری بدون شک آشنایی مردمان شهرها و روستاهای مختلف کشور با یکدیگر را در پی خواهد داشت که کمترین اثر آن تقویت احساس یگانگی و در نتیجه افزایش همبستگی ملی است.

** گردشگری داخلی در آینه ی آمار
نتایج آمارگیری از گردشگری ملی در بهار سال 1397 نشان می دهد که بیش از 102 میلیون سفر انجام شده است که از این تعداد 47 درصد با اقامت شبانه و 53 درصد بدون اقات شبانه بوده است. نکته قابل توجه این است که 26 درصد (حدود 12.5 میلیون سفر) از سفرهایی که با اقامت شبانه بوده با هدف گردشگری انجام شده است. 16 درصد از این نوع سفرها نیز با هدف زیارت و درمان بوده است.
آمار و ارقام فوق حاوی چند نکته است. نخست اینکه توسعه گردشگری هنوز از حد ایده آل فاصله زیادی دارد. تعداد گردش های داخلی با اقامت شب باید خیلی بیشتر از این اعداد و ارقام افزایش یابد. این کار بدون شک نیازمند فراهم بودن زیرساخت های ارتباطی، اقامتی و غیره است. نکته دیگر این است که توزیع استانی گردشگری باید به صورتی باشد که گردشگری تنها محدود به چند شهر یا استان نشود.
برای مثال طبق آمارهای مربوط به سال 1397 مازندران، گیلان، بوشهر، خراسان رضوی، هرمزگان، خوزستان و فارس صدرنشین آمارهای سفرهای نوروزی و اقامت بوده‌اند. سپس استان هایی همچون چهارمحال، همدان، کرمان ، گلستان، آذربایجان شرقی و قم در رده های بعدی قرار دارند. با این حال بسیاری از استان ها نیز از میزان گردشگری قابل توجهی برخوردار نبوده اند. بدون شک آب و هوا می تواند دلیل عدم سفر در ایام نوروز به برخی از استان ها باشد. اما در صورتی که زیرساخت های ارتباطی و اقامتی فراهم باشد سردی هوا نمی تواند خیلی مانع سفر مردم به استان های یاد شده باشد. بدین ترتیب همه استان های کشور باید به مقصد گردشگران تبدیل شوند.
ایران علاوه بر اینکه از نظر جاذبه های گردشگری از جایگاه خوبی در جهان برخوردار است، تنوع بالای فرهنگی و قومی آن مهمترین جاذبه برای گردشگری های داخلی(و البته خارجی) به شمار می رود. اگر از تنوع طبیعی و جغرافیایی کشور بگذریم، اقوام ایرانی دارای سبک ها و شیوه های متفاوتی از زندگی، کار و معیشت هستند. به ویژه مناطق روستایی و عشایری از چنان تفاوت هایی در سبک زندگی برخوردارند که هر گردشگری را جذب خود خواهد کرد. بعلاوه در کنار آداب و سنن ملی، در جای جای این سرزمین آداب و رسوم های قومی و محلی مختلفی وجود دارد که دیدن و شرکت در آنها می تواند اوقات خوش و خرمی را برای گردشگران رقم بزند.

** بوم گردی و توانمندسازی روستاییان
یکی از مشکلات گردشگری در داخل کشور هزینه بالای آن است. واقعیت این است که سفر به بسیاری از نقاط با توجه به وسعت جغرافیای کشور هم زمان بر است و هم هزینه بر. هرچند زیرساخت های ارتباطی ارزان قیمت به ویژه در حمل و نقل هوایی می تواند هم در زمان و هم در هزینه سفر را برای مسافران آسان تر سازد اما اقامت های شبانه نیز در هتل های موجود گران است. از این رو توسعه شکلی از گردشگری به نام بوم گردی می تواند بسیاری از هزینه های اقامتی را کاهش دهد. اقامت در خانه های محلی به ویژه در روستاها و حتی در میان عشایر می تواند هزینه های سفر را تا حدودی کاهش دهد.
از این رو، در سال های اخیر توسعه بوم گردی قابل توجه بوده و مردم از آن استقبال خوبی داشته اند. بوم گردی یکی از اشکال گردشگری است که در آن اقامت از نظر مسائلی مانند هزینه، طراحی، کاربری، موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی متفاوت است. با توسعه بوم گردی امروزه در بسیاری از شهرهای ایران هم امکان رزرو یک هتل چند ستاره وجود دارد و هم اقامت در یک خانه روستایی و یا اقامت در یک بوم گردی.
نکته ای که در مورد بوم گردی وجود دارد اقامتگاه بوم گردی منطبق بر فرهنگ و جغرافیای آن منطقه است. به طور مثال هتل‌ها و مهمانسراها در کل، ویژگی‌های مشترک زیادی با همدیگر دارند و فرق چندانی بین یک هتل در زاهدان با هتل دیگری در تبریز نیست. اما بین اقامتگاه های بوم گردی از هر نظر تفاوت وجود دارد. درواقع بوم گردی دقیقا نقطه مقابل هتل و مهمان سراها قرار دارد.
یکی از موارد مهمی که در اقامتگاه های بوم گردی وجود دارد و مسافران را جذب می کند تجربه یک زندگی محلی در فضایی محلی است. به همین خاطر است که مالکان این نوع اقامتگاه ها اصرار به داشتن یک سبک سنتی در اقامتگاه ها دارند، چرا که این نکته مهمترین تمایز آن ها با هتل های چند ستاره است.
همچنین موضوع توانمندسازی اقتصادی روستاییان از طریق توسعه و رشد بوم گردی از اهمیت خاصی برخوردار است. روستاییان از یک طرف با ارائه خدمات اقامتی به مسافران می توانند اقتصاد خود را بهبود ببخشند و از طرف دیگر با توسعه و تولید صنایع دستی و فروش آن به مسافران. بنابر این تقویت اقتصاد روستاییان به معنای جلوگیری از مهاجرت و در نتیجه جلوگیری از رشد حاشیه نشینی خواهد بود. از یک طرف روستاها خالی از سکنه نخواهند شد و از سوی دیگر شهرها با سیل مهاجران روستایی رو به رو نمی شوند. حتی در صورت توسعه اقتصاد گردشگری به طور کل و اقتصاد بوم گردی به طور خاص امکان شکل گیری مهاجرت معکوس و بازگشت مهاجران به روستاها دور از دسترس نخواهد بود.

** گردشگری و تقویت همبستگی ملی
یکی از چالش ها و مشکلات کشورهای چندقومیتی و چند فرهنگی چگونگی حفظ و تقویت انسجام ملی است. این مهم از یک طرف وابسته به اتخاذ رویکردهای توسعه محلی و منطقه ای و در نتیجه پرهیز از تمرکزگرایی و تبعیض اقتصادی منطقه ای است و از طرف دیگر نیازمند شناخت هرچه بیشتر و تعامل مستمر و همیشگی بین مردمان نقاط مختلف یک کشور است.
درواقع، به میزانی که افرادی که از قومیت های مختلف هستند بیشتر با یکدیگر در تعامل باشند، به همان میزان بیشتر از یکدیگر شناخت پیدا کرده و در نتیجه بهتر تفاوت هایشان را قبول می کنند. این یک اصل مهم جامعه شناختی است که در چارچوب روابط و تعاملات مستمر اجتماعی تفاوت های قومی، فرهنگی و حتی فکری و عقیدتی عادی تر شده و همزیستی و همبستگی بهتر و بیشترتقویت می شود.
به طور کل می توان گفت که گردشگری چه در قالب بوم گردی و یا به هر شکل و قالب دیگر می تواند از جهات مختلفی برای کشور سودمند باشد. جدا از فواید اقتصادی که بسیار هم مهم است، می تواند از نظر فرهنگی، اجتماعی و مهمتر از آن از نظر سیاسی برای کشور بسیار یاریگر باشد. غفلت از ظرفیت های گردشگری چه برای توسعه کل کشور و چه در توسعه مناطق روستایی و تحقق توسعه پایدار امری جایز نبوده و باید مسئولین در راه توسعه و تقویت آن قدم های جدی بردارند تا از اقتصاد گردشگری حاصل از گردشگری داخلی و همچنین گردشگری خارجی سهم بهتری از آنچه در حال حاضر داریم، داشته باشیم.
پژوهشم**9456