تاریخ اروپایی اقتصاد

جری مولر در کتاب درخشان خود به نام «ذهن و بازار» به نظرات متعددی که درخصوص سیستم بازار وجود دارد، پرداخته است. مولر در این کتاب نظرات بسیاری از اندیشمندان مدرن (یعنی از حدود ۱۷۰۰ تا قرن بیستم) همچون آدام اسمیت، کارل مارکس، جوزف شومپیتر، جان مینارد کینز، و فردریش هایک را بررسی می‌کند. همچنین درخصوص اندیشمندان دیگری نیز صحبت می‌کند که به عبارتی می‌توان اندیشه آنها را در مقابل سیستم بازار قرار داد؛ متفکرانی همچون ولتر، هگل، یوستوس، ادموند برک، ماکس وبر، جورج زیمل، ورنر سومبارت، جورج لوک، هانس فایر و هربرت. مولر گاه یک فصل را به یک اندیشمند اختصاص داده ولی در برخی فصول اندیشه‌های این متفکران را به هم پیوند می‌دهد.

مولر با جزئیات بسیار و تمثیل‌های فراوان، به خواننده کمک می‌کند آگاهی جامعی در ابعاد اقتصادی، سیاسی و اجتماعی از تاریخ اروپایی اقتصاد سرمایه ‌داری به دست بیاورد. مولر حتی درخصوص برخی اقتصاددانان مشهور که عموم افراد با آنها آشنا هستند، چنان با مهارت و تیزبینی صحبت می‌کند که خواننده می‌تواند به شکل روشنگرانه‌ای در این خصوص اطلاع پیدا کند و از زوایای مختلف به قضیه نگاه کند. برای خود من تفسیر او از شومپیتر به‌عنوان نویسنده‌ای نام آشنا کاملاً جدید و قابل قبول بود و به پاک کردن پارادوکس‌های ظاهری در نوشتارهای شومپیتر کمک کرد. در کل می‌توان این کتاب را حتی برای کسانی که چندان به مسائل فلسفی و اقتصادی نیز تسلط ندارند مفید و جذاب دانست. حتی می‌توان کل کتاب را نخواند و در وقت نیاز از آن به شکل کتاب مرجع استفاده کرد. البته بعید می‌دانم، خواننده‌ای بتواند این کتاب را نیمه کاره رها کند.

* مورخ اندیشه اقتصادی در دانشگاه کارولینای شمالی