بازیابی کسب‌و‌کارها در پساکرونا

کرونا با همه پیچیدگی‌هایی که در اقتصاد جهان ایجاد کرده‌ و بزرگان کسب‌و‌کار را حتی به گوشه رینگ برده، ولی باعث شده‌ است تا این بار رهبران کسب‌و‌کار در گوشه و کنار جهان و حتی در اقتصادهای کوچک، تسلیم نشده و با استفاده از ابزار خلاقیت ترکش‌های کرونا بر پیکره کسب‌و‌کار را درمان کنند.

بسیاری از رهبران کسب‌و‌کار در جهان حالا از پشت میز کار خود بلند شده و برای دستیابی به راه‌حل‌های خلاقانه و برنامه‌هایی که بتواند به عبور آنها از چالش‌های ناگهانی کرونا کمک کند، دست به کار شده‌اند. از این رو، جای تعجب ندارد که شاهد واکنش‌های فعال در برابر این بحران در گوشه و کنار جهان هستیم؛ خودروسازان بزرگ دنیا، دست به کار تولید تجهیزات پزشکی زده‌اند و شاید هزینه کاهش فروش خودرو طی دست‌کم دو ماه گذشته را برای آنها جبران نکند، اما این تغییر موقت در رویکردها، می‌تواند چهره این بنگاه‌های تولیدی را نزد مشتریان خود همچنان پررنگ و بارز به نمایش بگذارد.

یا آنکه شهروندان آمریکا، کانادا و استرالیا در دوره قرنطینه اجباری، در خانه‌های خود مشغول تولید مواد ضدعفونی‌کننده خانگی شده‌اند و بخشی از درآمدهای عقب‌افتاده خود را جبران می‌کنند. پاسخ خلاقانه به چالش‌های در حال ظهور با منابع محدود، راهکاری است که دیگر در ذهن بسیاری از کارآفرینان حک شده‌ است.

در ایران نیز، کارآفرینی و روند کسب‌و‌کارها طی این مدت که بحران کرونا به تعطیلی موقت و محدودیت در فعالیت‌ بنگاه‌ها دامن زده، دستخوش تحولاتی شده‌ است که به نظر می‌رسد، تغییر پارادایم در کسب‌و‌کار را باید جدی ارزیابی کرد و برای آن برنامه‌ریزی جدید صورت داد، به گونه‌ای که پس از آنکه منحنی کرونا مسطح شد و زندگی به روال عادی بازگشت، مسیر رفته گذشته را تغییر داد و برای عبور از بحران‌های احتمالی آینده آماده شد.

تغییر عادت مصرف‌کنندگان ایرانی به خرید آنلاین، اتفاقی است که شاید برای وقوع آن نیاز به سال‌ها برنامه‌ریزی و صرف هزینه‌ و سرمایه‌های سنگین داشت، اما کرونا این تغییر عادت را تا حدود زیادی به بار آورده ‌است. کار از خانه، دیگر یک رویای دست‌نیافتنی نیست؛ کارفرما حالا می‌تواند کارکنان خود را با آموزش کوتاه‌مدت و فوری، بخش عمده‌ای از امور روزانه بنگاه را به‌صورت غیرحضوری به انجام رساند، در حالی که می‌تواند از کاهش هزینه‌ها رضایت داشته باشد. گسترش کنفرانس‌های آنلاین و ویدئویی که طی هفته‌های اخیر به طرز عجیبی در میان جامعه فعالان اقتصادی محبوب شده‌است، نه تنها مخاطرات گذشته را ندارد بلکه کاهش هزینه‌های رفت‌و‌آمد و انتشار کربن بخشی از امتیازات آن است که کارفرمایان می‌توانند در آن سهیم باشند.

کارکرد واقعیت مجازی در بنگاه‌داری، حالا می‌تواند روی خوش تحول در کسب‌و‌کار را به صاحبان آن نشان دهد، در حالی که می‌توان از سایر اقتصادهای جهان عقب نماند و در ایران نیز با استفاده از اینترنت اشیا برای تسهیل کار در شرایط بحرانی، از هم‌اکنون آماده بود.

از این رو، همان‌طور که بحران‌های مالی جهانی به تولد و پیشرفت شرکت‌های فناوری مانند Uber و Airbnb کمک کرد، بحران کرونا نیز می‌تواند در خلق ایده‌های نو در کسب‌و‌کار و آسان‌سازی بحران‌ها برای بنگاه‌ها نقش بسزایی ایفا کند. با این حال، یک شرط اساسی را باید در کنار خواستن این تغییر و تحول، لحاظ کرد؛ اینکه دولت در ایران تا چه اندازه در ایجاد بسترهای اولیه و زیرساخت‌های ضروری برای این تغییر و تحول در اقتصاد و کسب‌و‌کارها دست به‌کار شود و اجازه دهد تا بخش‌خصوصی که تجربه دشوار کرونا را در حافظه خود ثبت کرده ‌است، کارآفرینی آگاهانه را پیاده‌سازی کند.