با طرح همیاران مهر، اثر مضاعف بخشش‌ها را ایجاد می‌کنیم

به نقل از روابط عمومی بانک قرض الحسنه مهر ایران، طرح «همیاران مهر» یکی از خدمات و برنامه های بانک قرض الحسنه مهر ایران برای توانمندسازی نیازمندان واقعی جامعه است. این طرح کمک می کند تا نیازمندان واقعی بدون تحمل صف انتظار، تسهیلات قرض الحسنه دریافت نمایند و از این طریق مایحتاج ضروری خود را تامین کنند. در این باره با دکتر مرتضی اکبری به گفتگو نشستیم که در ادامه بخشی از آن را مطالعه خواهید کرد.

ماموریت و اساسنامه بانک قرض‌الحسنه مهر ایران تأکید دارد که باید در حوزه وام قرض‌الحسنه کار کنیم. وظیفه ما این است که منابع را جمع آوری کرده و وام بدهیم. ما منابع خرد را جمع می‌کنیم و تخصیص خرد هم می‌دهیم.

در طرح همیاران مهر، هدف از بین بردن آثار فقر و کاهش فاصله طبقاتی است. با طرح همیاران مهر می‌شود با تقویت حس نو دوستی و دادن وام‌های قرض‌الحسنه کوچک آثار فقر را از بین برد. مسؤلیت اجتماعی حوزه‌ای بسیار وسیع است و به همین دلیل نمی‌توانیم ادعا کنیم که در همه بخش های آن می‌توانیم ورود کنیم ولی حتما در حوزه‌هایی همچون: توسعه مناطق محروم، کمک به رشد شاخص‌های بهداشت، درمان، آموزش، اشتغال جوانان و زنان سرپرست خانوار، اشتغال زندانیان جرایم غیر عمد و به صورت کلی هر جایی که احساس شود که با این طرح می‌توان به مسئله از بین بردن فقر کمک کرد، دامنه همیاران را وسیع خواهیم کرد.

فلسفه وجودی طرح همیاران مهر از آنجا نشأت گرفت که خیلی از دوستان، آشنایان و… می‌گفتند که بسیاری از مردم می‌آیند و برای یک مدت مشخصی پول قرضی می‌خواهند؛ ولی گاهی برنمی‌گردانند. این افراد خیرخواه می‌گفتند که دوست داریم کمک کنیم اما مکانیسم و ابزارش را نداریم و اگر از طریق بانک شما باشد، رویه بهتر می‌شود. این گونه، طرف مقابل احساس می‌کند که به یک بانک بدهکار است و خود را موظف به بازپرداخت می‌کند. این خیرین می‌گفتند که ما این پول را برای این کار گذاشته‌ایم اما نمی‌خواهیم آن را تنها برای یک نفر اختصاص دهیم. ولی وقتی که یک نفر این پول را می‌گیرد و برنمی‌گرداند ما نیز دستمان از پرداخت مبالغ برای کمک به دیگران کوتاه است.

در کشور کمک‌های زیادی انجام می شود که بیشتر هم به صورت بلاعوض است. در این حوزه احساس کردیم، می‌توانیم این کمک‌ها را به نحوی سامان دهیم که ۳ هدف مهم را محقق کنیم: اولاً با این طرح اثر مضاعف بخشش‌ها را ایجاد می‌کنیم و هر یک ریال، به جای یک بار کمک چند بار به افراد نیازمند کمک خواهد کرد. دوم اینکه دریافت کننده‌ها را می‌توانیم تکریم کنیم و این افراد دیگر احساس بدی نداشته باشند و فکر نکنند که به صورت خیریه مبلغی را دریافت می‌کنند. هدف سوم هم این بود که در عمل، تسهیلات بانکی انگیزه بازپرداخت را در فرد تقویت کرده و باعث می‌شود بازپرداخت مبالغی که در قالب تسهیلات قرض‌الحسنه دریافت می‌کند برای خود یک تکلیف بداند. چرا که این تکلیف باعث می‌شود کمک گیرنده تلاش را بیشتر کرده و از حالت کمک‌های یک‌طرفه خارج بشود و از ایجاد این ذهنیت که فرد بدون تلاش به چیزی رسیده است جلوگیری خواهد شد.

اعطای وام قرض‌الحسنه، به دلیل کارمزد پائینی که دارد و مدت زمانی که برای این کار تعریف شده نوعی کار خیر است و می‌تواند در زمینه کمک به انسان‌های نیازمند، گام مؤثری باشد. ما در این طرح اولویت اول را قشر کم‌بضاعت قرار داده‌ایم که دستشان از برخی از شغل‌ها که درآمد خوبی دارند کوتاه است. بر همین اساس، اگر مشارکت بیشتر خیرین و رشد اعتبارات را شاهد باشیم، می‌توانیم افراد بیشتری را در این طرح پوشش بدهیم.

یکی از پیش‌بینی‌هایی که نشانگر موفقیت طرح است این است که ما اصلاً خود در تشخیص نیازها هم ورود نمی‌کنیم؛ نمی‌رویم ببینیم چه کسی نیازمند است؛ افراد نیازمند را به گروه خاص یا همان گروهی که تأمین مالی را انجام داده‌اند می‌سپاریم.

در حوزه‌های مختلف طرح ارائه می‌شود؛ هم حوزه‌های عمومی داریم و هم حوزه‌های اختصاصی. به صورت عام یعنی تسهیلات این طرح در اختیار سازمان‌هاست و با معرفی آن‌ها پول را در اختیار نیازمندان قرار خواهیم داد. بدان معنا که پول در اختیار سازمانی قرار نمی‌گیرد و ما صرفاً به معرفی شوندگان آن سازمان وام اعطا می‌کنیم. به صورت ساده این معنی را می‌دهد که مردم مبالغی را در این حساب خاص (طرح همیاران مهر) می‌گذارند و ما با سازمان‌های طرف قرارداد (مثل بهزیستی، وزارت کار، کمیته امداد و…) و جاهایی که احساس می‌کنیم نیاز مبرم وجود دارد، قرارداد می‌بندیم و از این حساب به این اقشار معرفی شده تسهیلات قرض‌الحسنه وام می‌دهیم.

در حوزه‌های خاص هم، در خانواده‌ها و اقشار مختلف جامعه پولی واریز می‌شود و مردم خودشان نیازمندان تسهیلات را معرفی می‌کنند. در بحث ضمانت یا بهزیستی معرفی می‌کند یا خودشان اقدام به معرفی ضامن می‌کنند. ما نمونه‌ای از زنان سرپرست خانوار داشتیم که خودشان ضامن می‌آوردند ولی ما نیز در بعضی حالات مثلاً وام‌های زیر ۵ میلیون تومان شرط ضمانت را کمتر می‌کنیم.

این طرح نمی‌تواند موفق باشد مگر آنکه شفاف عمل کنیم. اگر بسیاری از خیریه‌های ما الان مشکل پیدا کرده‌اند و کسانی هم که خوب کار می‌کردند هم بعضا تحت‌الشعاع قرار گرفته‌اند، به این دلیل است که در کشور بابت کارهای خیر انجام شده، کمتر به موضوع شفاف سازی توجه شده است. گاهی شفاف عمل نشده و جو بی‌اعتمادی به وجود آمده است. زیرا گزارش‌ها مرتب داده نشده که این پول‌ها کجا هزینه شده و بعضاً اتفاق افتاده که مردم را بدبین نیز کرده است.