اولین اصلاح جدی بورس سال ۹۸

همگام با آغاز اسفند سال گذشته بود که معاملات بورس تهران از حال و هوای نوسانات کم‌عمق خود درآمد و در مسیر رشد قیمت‌ها جان تازه‌ای گرفت. در میانه‌های این ماه بود که شاخص کل با قدرت بیشتری به سوی صعود گام برداشت. طی این بازه تقریبا یک و نیم ماهه، تنها یک روز قدرت فروش بر تقاضا غلبه کرد که عقب‌نشینی نه چندان قابل توجه شاخص کل را در پی داشت. در این مدت، بازدهی شاخص کل از مرز ۲۴ درصد (از ۱۵ اسفندماه تا پایان معاملات روز سه‌شنبه) عبور کرد که حاکی از ورود بازار سهام به دوره رونق است. طی این دوره، با افزایش توجه سهامداران نسبت به اخبار مثبت تأثیرگذار بر شرکت‌های بورسی، شاخص کل حتی سقف تاریخی خود را در ابر‌کانال ۲۰۰ هزار واحدی رقم زد و ارزش معاملات خرد نیز به بیشترین مقدار در ۶ ماه اخیر رسید.

مادامی که نماگر اصلی بازار در قله تاریخی خود قرار داشت، ارزش بازار ۳۰ شرکت بزرگ بورسی که ۷۰ درصد از ارزش کل بازار را در اختیار دارند نیز از ابتدای اسفند از افزایش ۳۰ درصدی برخوردار شدند. تأثیر غالب این دست سهام بر شاخص کل، مهم‌ترین عامل صعود شاخص طی این دوره دو ماهه بود. از طرفی شاخص کل هم‌وزن که با فرض تأثیر یکسان نمادها محاسبه می‌شود، در مدت مشابه حدود ۳۵ درصد رشد کرد. به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که افزایش جریان نقدینگی در بازار سهام شامل حال اکثر نمادهای بورسی شد و سطوح قیمتی را به کلی افزایش داد. به این ترتیب طبیعی است که در ادامه چنین صعود قدرتمندی انتظار عقبگرد قیمت‌ها و اصلاح را داشت؛ چنانچه سهامداران به دنبال شناسایی سود تمایل بیشتری نسبت به فروش سهام از خود نشان می‌دهند.

اولین نشانه‌های حرکت اصلاحی بازار از سقف جدید کسب‌شده، در معاملات روز سه‌شنبه مشاهده شد که با عقب‌نشینی فروشندگان در میانه این روز اثر کاهنده‌ای بر شاخص کل بازار سهام نداشت. با این حال، این روند در معاملات روز گذشته با قدرت بیشتری آغاز شد. به گونه‌ای که در ساعات آغازین دادوستدهای روز چهارشنبه، صف‌های سنگین فروش منجر به ریزش نماگر اصلی بازار به کانال ۱۹۸ هزار واحدی شد. در ادامه روز به تدریج صف‌های فروش کوتاه‌تر شدند و از شدت عرضه سهام کاسته شد. به این ترتیب کف‌نشینی شاخص کل دوام چندانی نیافت و با ادامه معاملات رشد آرامی را تجربه کرد که آن را در آستانه کانال ۲۰۰ هزار واحد قرار داد. در نهایت برآیند تغییرات در نماگر مزبور منجر به افت حدود یک درصدی آن شد که بیشترین کاهش شاخص کل از چهاردهم اسفندماه است. به عبارتی این قدرتمندترین اصلاحی است که بازار سهام در ۲۴ روز کاری اخیر تجربه کرده است. از طرفی، شاخص کل هم‌وزن نیز مسیری مشابه با روند شاخص کل طی کرد و بیش از ۶/ ۰ واحد درصد عقب نشست.

با توجه به این اصل که پس از هر دوره رونق، انتظار برای اصلاح قیمت سهام، امری منطقی به نظر می‌رسد، بازگشت شاخص کل سهام پس از تجربه ابرکانال ۲۰۰ هزار واحدی و تجربه بازدهی بیش از ۲۵ درصد طی دو ماه اخیر، اتفاقی قابل پیش‌بینی بود. این اصلاح شاخص نیز ممکن است مدتی به درازا بینجامد که امری طبیعی قلمداد شده و نشانه خطرناکی برای بازار محسوب نمی‌شود. باید اذعان کرد که این رشد‌ دسته‌جمعی قیمت سهام در تمامی گروه‌های سهامی بدون توجه به پشتوانه‌های بنیادی اثرگذار و حرکت توده‌وار معامله‌گران است که جای نگرانی دارد. رشدهایی که در ادامه، فشار فروش‌های هیجانی را نیز به دنبال خواهد داشت. چیزی که اهمیت دارد این است که فشار فروش ایجاد شده در دوره اصلاح، متوجه غالب سهام نشود و عقبگرد یکدست قیمت‌ها را در پی نداشته باشد.

طی روزهای اخیر همگام با ورود پول‌های جدید به گردونه معاملات سهام، می‌توان رشد دسته‌جمعی سهام را نشانه‌ای از غلبه هیجان بر معاملات قلمداد کرد. امری که می‌تواند در دوره اصلاح نیز در مسیر عکس تکرار شود. با این حال، احتمال رخداد این سناریو در دوره فعلی بعید به نظر می‌رسد. از آن روی که سهامداران چنین روزهایی را در سال گذشته تجربه کردند. با توجه به اینکه مدت چندانی از این تجربه نگذشته است، طبیعتا رجوع فعالان بازار به درس‌هایی که طی این دوره آموخته‌اند نیز بیشتر خواهد بود که آنها را در انتخاب مسیر درست راهنمایی می‌کند که لازمه آن تفکیک درست سهام است. از سویی، شرایط فعلی تفاوت‌هایی نیز با شرایط مهرماه سال گذشته دارد که به واسطه آن چشم‌انداز مثبتی برای بازار متصور می‌شود. مقایسه ارزش معاملات خرد نسبت به ۱۰ روز گذشته حاکی از پایداری جریان بالای نقدینگی در بازار است. از سویی نیز سیگنال‌های مثبت بورس نشان از ظرفیت بیشتر سهام برای فتح قله‌های جدید است.

نگاهی به عملکرد بازار

روزی که سپری شد، شاخص کل حدود ۱۹۸۰ واحد عقب نشست و در سطح ۱۹۹ هزار و ۹۱۱ واحدی متوقف شد. در میان سهامی که بیشترین اثر را بر جابه‌جا‌یی شاخص کل بازار داشتند، نمادهای «کچاد»، «رمپنا» و «تاپیکو» بیشترین اثر کاهنده را بر آن گذاشتند و حدود ۵۰۰ واحد از شاخص اصلی کاستند. در مقابل نماد معدنی «کگل» بیشترین اثر فزاینده را بر نماگر کل بازار سهام وارد کرد و موجب پیشروی بیش از ۲۲۲ واحدی آن شد. روز گذشته ارزش معاملات خرد بازار سهام تقریبا به ۹۰۶ میلیارد تومان رسید که نسبت به نقدینگی روز سه‌شنبه، حدود ۲۶ درصد افت پیدا کرد. بخش عمده این نقدینگی در صنعت «بانک‌ها» به گردش درآمد که بیش از ۱۵۲ میلیارد تومان بود. خرید و فروش سهام بانک تجارت که ارزش معاملات بیش از ۱۰۱ میلیارد تومانی را برای «وتجارت» در پی داشت، عامل اصلی صدرنشینی «بانک‌ها» از حیث نقدینگی بود. صنعت «خودرو» نیز طی این روز، دومین گروه پرمعامله بورسی شناخته شد.

 با آغاز معاملات آخرین روز هفته جاری، عقب‌نشینی خریداران در غالب نمادهای بورسی پدیدار بود. از میان ۳۸ صنعت فعال بورس تهران، تنها هفت گروه در مدار مثبت به معاملات خود پایان دادند که سه عدد از آنها تک‌سهمی بودند. به این ترتیب با چشم‌پوشی از این صنایع تک‌نمادی، صنعت «انبوه‌سازی» بیشترین رشد شاخص را تجربه کرد. پس از آن نیز صنعت «سیمان» با بیشترین افزایش متوسط قیمت سهام زیرمجموعه خود همراه شد که شاخص صنعت مزبور را در قله تاریخی جدیدی قرار داد. در مقابل صنعت بانک‌ها بیشترین عقبگرد شاخص روزانه را تجربه کرد. صنعت عنوان‌شده با شروع روز کاری، صفوف سنگینی را در سمت عرضه سهام بانک تجارت با کمترین قیمت روزانه تجربه کرد. با این حال در واپسین دقایق ساعت ابتدایی بازار، روند معاملات بهبود یافت و فشار فروش در اکثر گروه‌ها فرو نشست. همچنین صف سنگین فروش «وتجارت» نیز به تدریج پراکنده شد.

چرخش زمین بازی معامله‌گران

روز گذشته پس از ۹ روز متوالی غلبه بازیگران خرد در سمت خرید سهام، شاهد چرخش این مسیر و ثبت خالص تغییر مالکیت به نام معامله‌گران حقوقی بازار بودیم. به این ترتیب دیروز حدود ۲۲۸ میلیون سهم به ارزش ۲۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی جابه‌جا شد. بیشترین خالص خرید توسط سهامداران عمده در نمادهای بانکی بازار به میزان ۲۴ میلیارد و ۲۰ میلیون تومان ثبت شد. پس از آن نیز برخی گروه‌های کالایی مورد توجه معامله‌گران حقوقی بازار قرار گرفتند. در این راستا در گروه فلزات اساسی ۱۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان از سبد سهام بازیگران حقیقی به پرتفوی سهامداران عمده بازار افزوده شد. در نمادهای زیرمجموعه گروه فرآورده‌های نفتی نیز شاهد جابه‌جایی ۵میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودیم.

به این ترتیب در صدر خرید معامله‌گران حقوقی، تمایل به جمع‌آوری سهام بانک تجارت قرار داشت. به این ترتیب خالص خرید این معامله‌گران در «وتجارت» به ۲۱۴ میلیون و ۹۲۰ هزار سهم به ارزش ۹ میلیارد و ۶۲۸ میلیون تومان بالغ شد. نماد معاملاتی بانک ملت نیز در این روز شاهد جابه‌جایی حدود ۳ میلیون سهم به ارزش ۹ میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بود. نماد معاملاتی شرکت فولاد مبارکه اصفهان از دیگر نمادهای دیروز بورس تهران بود که مورد اقبال معامله‌گران عمده بازار قرار گرفت. به این ترتیب دیروز حدود ۱۳ میلیون سهم «فولاد» به ارزش یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان به پرتفوی حقوقی‌ها افزوده شد.

 در آن سوی بازار اما بار دیگر صنایع کوچک همچون انبوه‌سازی‌ها، سیمانی‌ها و گروه قند وشکر مورد توجه سهامداران خرد قرار گرفتند. در این راستا ۹ میلیارد و ۳۰۰ میلیون سهم از سهام زیرمجموعه گروه انبوه‌سازی در مسیر حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد. این روند در زیرمجموعه‌های گروه سیمان با جابه‌جایی ۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون سهم ادامه یافت. خالص تغییر مالکیت گروه قند و شکر نیز در این روز به میزان ۶ میلیارد تومان به سمت بازیگران خرد بود. در میان شرکت‌های بورسی نیز نماد معاملاتی قند ثابت خراسان در صدر خرید معامله‌گران خرد بازار قرار داشت. به‌طوری که خالص خرید این گروه از معامله‌گران در «قثابت» بالغ بر ۱۱ میلیون و ۵۰۰ هزار سهم به ارزش حدود ۵ میلیارد و ۴۵۰ میلیون تومان بود. نماد معاملاتی شرکت سرمایه ‌گذاری مسکن از دیگر نمادهای مورد توجه حقیقی‌ها طی معاملات روز چهارشنبه بود. در این نماد دیروز حدود ۴۰ میلیون سهم به ارزش تقریبی ۵ میلیارد تومان در مسیر حقوقی به حقیقی جابه‌جا شد. در عین حال حدود ۲۰ میلیون سهم «ثفارس» به ارزش ۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان از پرتفوی معامله‌گران عمده به سبد سهام بازیگران خرد بازار افزوده شد.