رونق «اقتصاد هنر» رونق «هنر» نیست/برنده حراج میلیاردی تهران کیست؟

رونق «اقتصاد هنر» رونق «هنر» نیست/برنده حراج میلیاردی تهران کیست؟

سعید فلاح‌فر هنرمند و منتقد حوزه تجسمی ضمن نقد برخی تحلیل‌های ارائه شده درباره فروش میلیاردی آثار در حراج تهران، بر لزوم بازتعریف نسبت اقتصاد و هنر تاکید کرد.

جمعه 28 تیر 1398 ساعت 7:40

به گزارش شبکه خبری بانک و بیمه "بینا" به نقل از مهر 

به گزارش خبرنگار مهر، سعید فلاح‌فر هنرمند عکاس و کارشناس حوزه هنرهای تجسمی در قالب یادداشتی، درباره اقتصاد هنر و نسبت هنر با اقتصاد و مقولاتی مرتبط با این مفهوم از جمله اقتصاد گالری‌داری و حراج تهران پرداخته است.

متن این یادداشت تحلیلی را در ادامه می‌خوانید؛

می‌پرسند اگر اثری از منیر فرمانفرمایان سه میلیارد تومان ارزش دارد، آینه‌کاران (برای قاب‌های آینه‌کاری سنتی در معماری‌های معاصر و تاریخی) باید چقدر دستمزد بگیرند؟! باید گفت این سوال، علی‌رغم شکل حق به جانب و مستدلی که دارد، اساساً توقع و پرسش غلطی است که از عدم آشنایی به موضوع و ناآگاهی از اقتضائات هنر و تجارت نشأت می‌گیرد.

متأسفانه باید باور کرد که منافع عده‌ای، چه از جانب هنر و چه از جانب اقتصاد، در سایه تاریک ترویج این کج‌فهمی‌ها و عدم شفافیت‌ها تأمین می‌شود، عده‌ای که فریبکارانه برای حرکت مهره شطرنج، تاس می‌ریزند.

اهالی اقتصاد و هنر از هم شناخت دارند؟

قاعده ورود به موضوعات، ترکیبی و بینارشته‌ای است؛ اگر قرار بر پرداختن به «اقتصاد هنر» باشد، باید به دو مقوله کاملاً تخصصی و شیوه تحلیلی رابطه‌ها مسلط بود. اول اقتصاد و دوم هنر و بالاخره چیستی و چگونگی رابطه بین این دو. به نظر می‌رسد مشکل از همین بحث ساده شروع می‌شود. اهالی اقتصاد با هنر و چرایی و چگونگی و چیستی آن آشنا نیستند و اهالی هنر با درک اقتصاد کلان و مقتضیات و جزئیات آن.

باید اعتراف کرد هنوز در فرهنگ ایرانی، زبان مشترکی برای این دو پیدا نشده است. هیچکدام به درستی دنیای دیگری را درک نکرده و حتی به درستی نتوانسته‌اند تصور کارآمدی از الگوی برد برد برای طرفین و حتی ماهیت سود آن دیگری داشته باشند.

هنرمندان در شیوه‌های نگارخانه‌داری و حقانیت سهم نگارخانه‌ها از منافع مادی و معنوی تردید دارند و نگارخانه‌ها تلاش می‌کنند با ترفندهایی از این حق دفاع کرده و هنرمندان را در جهت منافع خود کنترل کنند

اختلاف شیوه‌های نگارخانه‌داری در ایران با نمونه‌های غربی که سابقه طولانی‌تری در اقتصاد هنر دارند از همین مهم ناشی می‌شود، تا جایی که به طور کلی نمی‌توان مجموعه پیوسته‌ای از هنرمند و نگارخانه‌داری را در ایران سراغ گرفت. هنرمندان در شیوه‌های نگارخانه‌داری و حقانیت سهم نگارخانه‌ها از منافع مادی و معنوی تردید دارند و نگارخانه‌ها تلاش می‌کنند با ترفندهایی از این حق دفاع کرده و هنرمندان را در جهت منافع خود کنترل کنند.

به نظر می‌رسد این رابطه به مبارزه‌ای پنهان تبدیل شده و حاصل آن تخطی بسیاری از وظایف حرفه‌ای و اخلاقی است. بدیهی است در این میان آنچه که مورد بی مهری قرار می‌گیرد نسبت هنر است با اقتصاد و موقعیت هنرمند و تاجر و… نسبت به دیگری و نسبت به دیگران. در نتیجه فضای فرهنگی هنری معدود نگارخانه‌ها و انگیزه‌های فرهنگی هنری هنرمندان ناگهان از اوایل دهه هشتاد به سمت اولویت فروش و ثروت و شهرت و…، تغییر جهت می‌دهد بی آنکه قواعد و فرهنگ مشارکت، قانون و موضوعات حقوقی و… با این سرعت تغییر کرده باشند. نمونه ساده آن برخورد دوگانه شهرداری با نگارخانه‌های فعلی به بهانه وضعیت تجاری و مسکونی ساختمان نگارخانه‌ها است.

جای خالی پایبندی به تعهدات ذاتی

نمونه دیگر، معافیت‌های مالیاتی بود که به نگارخانه‌های دهه هفتاد تعلق می‌گرفت (که بیشتر تمایل به ارائه آثار هنری داشتند تا فروش). اما این معافیت همچنان در نگارخانه‌هایی که بر وجه اقتصادی «اقتصاد هنر» تمرکز کرده و حتی مبالغ فروش خود را تبلیغ می‌کنند، مورد توقع نگارخانه‌داران است یا هنرمندانی که بدون هزینه‌های امروزی در نگارخانه‌های دهه هفتاد نمایشگاه برپا می‌کردند و امروزه توقع فروش‌های افسانه‌ای اما با همان شرایط رایگان قبلی دارند. در این میان گویا هیچکدام هم به تعهدات ذاتی و بدیهی خود پایبند نیستند.

سوتفاهمات در حوزه اقتصاد هنر در حراج تهران به اوج می‌رسد؛ منتقدان هنری از کیفیت‌های هنری و تناسب آن با قیمت‌های حراج گلایه می‌کنند، هنرمندانی که از الزامات تجارت بی‌اطلاع هستند و یا حداقل آن را در موضوع اقتصاد هنر مجاز نمی‌دانند، به قیاس کیفی و ریالی آثار خود با آثار حراج می‌پردازند و حق به جانب از رابطه‌های موجود بهانه‌ای برای ناامیدی و خشم پیدا می‌کنند

سوتفاهمات در حوزه اقتصاد هنر در حراج تهران به اوج می‌رسد؛ منتقدان هنری از کیفیت‌های هنری و تناسب آن با قیمت‌های حراج گلایه می‌کنند، هنرمندانی که از الزامات تجارت بی‌اطلاع هستند و یا حداقل آن را در موضوع اقتصاد هنر مجاز نمی‌دانند، به قیاس کیفی و ریالی آثار خود با آثار حراج می‌پردازند و حق به جانب از رابطه‌های موجود بهانه‌ای برای ناامیدی و خشم پیدا می‌کنند. مخاطب‌های عام هم در انتخاب معیارهای اقتصادی و ارزش‌های هنری و هنرمند سردرگم شده و سرانجام به راه حل ساده مقایسه صفرهای قیمت بسنده می‌کنند.

کم نیستند کسانی که با بی‌اطلاعی از هنر و اقتصاد و اقتصاد هنر تصورات نادرستی از سرمایه‌گذاری در این بازار پیدا کرده و می‌کنند. عجیب نیست که مدیران فرهنگی و اقتصادی هم رفتاری مشابه همین مخاطب‌ها داشته باشند که دارند. بنابراین مثلاً سهم نفوذ و نظارت یا برائت و حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از یک سو و وزارت صنعت، معدن و تجارت یا اتاق بازرگانی و…، انجمن‌های حرفه‌ای و صنفی و… از سوی دیگر برای هیچکدام مشخص نیست.

هنرمندان و هنردوستان فارغ از بازار و تجارت، مسحور اعداد ظاهراً نجومی حراج می‌شوند و سرمایه‌گذارها و سلبریتی‌های ورزشی و سینمایی و… مقهور منتقدان سفارشی و چرخه طراحی شده دلال‌های بزرگ‌تر. منتقدان مستقل اما ناآشنا با اعداد بزرگ بانکی، از تحسین‌ها و تمجیدهای نامتناسب آثار و قیمت‌ها ابراز نگرانی می‌کنند و آنها که بیرون حراج ایستاده‌اند، حسرت سهم از دست رفته را می‌خورند.

منتفع و متضرر کیست؟

اما «پول» قوانین خود را دنبال می‌کند اگرچه عده‌ای گمان کنند این پولی است که مستقیم و غیرمستقیم وارد چرخه فرهنگ و هنر می‌شود یا عده‌ای بی خبر از ترفندهای مرسوم بازار، گمان کنند هر اثر هنری دیگری می‌تواند جای یکی از این آثار فروخته شده باشد. بعید نیست هر کدام از این دو سوی رابطه، دیگری را منتفع بزرگ‌تر و یا متضرر بزرگ‌تر بداند. هر کدام گمان کند که به دیگری باخته و یا از دیگری برای منافع خود در حد توان سود برده است.

اما در تحلیل‌های غالب بیرونی کمتر می‌توان به تحلیل مبتنی بر تساوی برد برد برخورد. فعلاً این رابطه خصوصاً با عملکرد ضعیف و گاه جانبدارانه رسانه‌ها منشأ انواع سو تفاهمات غیرقابل اثبات و غیرقابل نفی است.

به عنوان نمونه‌ای برای تحلیل‌های رایج در این فضای پرتردید؛ فروش نخستین دوره حراج تهران در خرداد ماه سال ۱۳۹۱ به دو میلیارد و یکصد و پنجاه میلیون تومان رسید. این عدد برای یازدهمین حراج و تیر ماه سال ۱۳۹۸ به چهل و دو میلیارد و دویست میلیون تومان می‌رسد. در یک قیاس ساده آنچنان که در چندین منبع نیز اعلام شده است این اتفاق یعنی بیش از بیست و یک برابر رشد در اقتصاد هنر کشور.

نکته اول اینکه، انتساب خام این ارقام به اقتصاد هنر چندان ساده و صحیح نبوده و میزان تحقق آن احتیاج به تحقیقات دقیق و دراز مدت دارد. بخش مهمی از این ارقام اصولاً خارج از هنر و اقتصاد واقعی هنر رد و بدل شده‌اند. بخشی نیز حاصل جابجایی از بازارهای کوچک‌تر به سمت بازار بزرگ‌تر است که عملاً مغایر تعبیر رشد محسوب می‌شود.

قسمتی از این مبالغ گردش داخلی داشته و الزاماً به معنی رونق واقعی نیست. از طرفی مثلاً با احتساب نرخ هفتصد و پنجاه هزار تومانی سکه تمام بهار آزادی در سال ۱۳۹۱ در قیاس با نرخ چهار میلیون و پانصد هزار تومانی سکه تمام بهار آزادی در سال ۱۳۹۸ و کاهش شدید ارزش ریال، به تناسب دیگری می‌رسیم که نه رشد بیست و یک برابری حراج را تأیید می‌کند و نه آن باغ سبز سرمایه گذاری سودآور در این تجارت نوپا را. ضمن اینکه ورود به این بازار برای همه مقدور نیست و چنانکه در بازارهای موازی غربی رایج است، تضمینی بر تداوم این ارقام، خارج از حراج فعلی تجربه نشده است.

برخی بنا به دلایل و انگیزه‌های مختلف شخصی و جناحی و صنفی و گروهی و… علاقمند هستند تا اقتصاد هنر را مستقیماً مربوط به شاخصه اصل خالص هنر و جامعه هنرمندان تفسیر کرده و رونق اقتصاد هنر را برابر یا حداقل سمبل رونق هنر فرض کنند!

در سویی دیگر از این ماجرای نه چندان ساده؛ برخی بنا به دلایل و انگیزه‌های مختلف شخصی و جناحی و صنفی و گروهی و… علاقمند هستند تا اقتصاد هنر را مستقیماً مربوط به شاخصه اصل خالص هنر و جامعه هنرمندان تفسیر کرده و رونق اقتصاد هنر را برابر یا حداقل سمبل رونق هنر فرض کنند تا به این ترتیب هم از مواهب مالی برخوردار شوند و هم جامه فرهیختگان به تن، از این نمد کلاهی به سر کنند.

هنوز به درک اقتصاد هنر نرسیده‌ایم

این منظر مهمترین و مشخص‌ترین سندی است که ثابت می‌کند جامعه ایرانی؛ چه در بخش اقتصاد، چه در بخش فرهنگ و هنر، چه در میان اهل فن و چه در میان مخاطب عام، هنوز به درک کاملی از تقاطع حیاتی اقتصاد و هنر و مقتضیات آن، زیر عنوان «اقتصاد هنر» نرسیده است.

به نظر می‌رسد فارغ از همه زنده بادها و مرده بادها، دور از همه سهم‌خواهی از پیروزی‌ها و نفی تردامنی‌های شکست؛ ارائه تعریفی دور از توهمات و تصورات شخصی و البته مبتنی بر حقیقت و واقعیت و پیراستن پر از وسواس آن از همه مناسبات نامربوط سیاسی و… اولین گام برای رهایی از این وضعیت دشوار خواهد بود.

کد خبر 4666832

ثبت نظر

ارسال

نمایش‌

بی توجهی به کارکنان نفت در تعیین پاداش پایان خدمت کارکنان دولت!

بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۲ در سال آینده پاداش پایان خدمت کارکنان در ازای هر سال خدمت و به میزان حداکثر تا سی سال ۵۲۰ میلیون تومان پیش‌بینی شده که نسبت به امسال ۷۵ میلیون تومان اضافه شده است.

  • 403

2877 میلیارد دلار ثروت نفتی برباد رفته در 12 سال تحریم

برای فهم بهتر مقدار هزینه 2877 میلیارد دلاری وارد شده از صادرات نفتی از دست رفته تا پایان سال میلادی گذشته، می‌توان به ارزش ریالی آن با توجه به قیمت دلار در بازارهای امروز اشاره کرد که بالغ بر 100.7 هزار هزار میلیارد تومان می‌شود.

  • 408

رحیمی: در لایحه بودجه ۱۴۰۲ هیچ افزایش قیمتی برای حامل‌های انرژی دیده نشده است/ معافیت برای خانوارهای کم‌درآمد

عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: سال آینده هیچ افزایش قیمتی برای حامل‌های انرژی از جمله بنزین، گازوئیل و گاز را نداریم و این موضوع اصلاً در بودجه سال ۱۴۰۲ نیامده است.

  • 479

اشتباه بانک مرکزی در آبان ماه

سید احسان خاندوزی، سخنگوی اقتصادی دولت : نرخ ارز در سامانه نیما متغیر خواهد بود. بخشی از مشکلی که در آبان و آذر ماه به وجود آمد بود. اشتباه در تخصیص ارز در یکی از زیرمجموعه های بانک مرکزی بود و موجب شد واردات برای کالاهایی که با درهم باید وارد می شد با محدودیت همراه شود .که باعث شد این موضوع القا ش ...

  • 478

قیمت قطعات یدکی در بازار سلیقه ای شد/ خبری از نظارت نیست

رئیس اتحادیه تعمیرکاران خودرو با اعلام اینکه قیمت قطعات یدکی گران شده اما قیمت دستمزد تعمیرکاران خودرو تغییر نکرده است، گفت: در حال حاضر قیمت قطعات یدکی خودرو بسیار بالاست و هیچ نظارتی در این رابطه انجام نمی شود.

  • 475

کارنامه روحانی و رئیسی در کنترل تورم

«تورم را نصف و سپس تک‌رقمی خواهیم کرد»؛ این دقیقا وعده‌ای بود که سیدابراهیم رئیسی در انتخابات سال گذشته داد. اکنون 16 ماه از آغاز به کار دولت او می‌گذرد و بررسی‌ها نشان می‌دهد رئیسی و دولتش در کنترل تورم طی این مدت، نسبت به بازه زمانی مشابه در دولت روحانی، ناکام بوده‌اند.

  • 397

سابقه بیمه خریدنی نیست ولی یک استثنا دارد

سابقه بیمه خریدنی نیست مگر اینکه فرد به ۶۰ سال رسیده باشد و برای بازنشسته شدن نیاز به خرید سابقه بیمه داشته باشد.

  • 569

مردم بیشتر چه خانه‌هایی می‌خرند؟

فشار تقاضا برای واحدهای کوچک متراژ و قدیمی نمایه غالب در این بازار است.

  • 340

اقتصاد کلان چیست؟

ه علت تاثیرگذاری وضعیت اقتصادی بر تمامی افراد، مسائل اقتصاد کلان، نقش مهمی را در مباحثات سیاسی ملی ایفا می‌کنند. شرکت‌کنندگان در انتخابات از وضعیت اقتصادی آگاه هستند و می‌دانند که سیاست‌های دولت می‌تواند از راه‌های قابل‌توجهی بر اقتصاد، تاثیرگذار باشد.

  • 387

چرا مردم تمایلی به بیمه‌های زندگی ندارند؟

یک مدیر بیمه‌ای ضمن تشریح برخی دلایل عدم توجه مردم به بیمه‌های زندگی، گفت: :‌ یکی از مهمترین دلایل تورم و کاهش ارزش پول است که مردم متناسب با شرایط تصمیم می‌گیرند.

  • 532

قطار سریع السیر در بازار سکه

برخی از سکه بازان با اشاره به اظهارات اخیر رئیسی درباره قطار پیشرفت به کنایه می گفتند نرخ دلار این روزها سوار قطار سریع السیر شده و ایستگاه ها را یکی پس از دیگری طی می کند. همین امر موجب شده سکه بازان تحت هیجان افزایش قیمت دلار در موقعیت خرید قرار بگیرند.

  • 498

نقش موثر اصناف در تنظیم بازار و توزیع کالاهای اساسی

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت قزوین با تاکید بر نقش مهم اصناف در پیشبرد اهداف اقتصادی کشور و توزیع کالا و خدمات بین جامعه گفت: بدون همراهی و حضور موثر اصناف هیچ برنامه‌ای در بازار قابلیت اجرا و عملیاتی شدن ندارد.

  • 397

احتمال تغییر سن و سابقه بازنشستگی در بودجه ۱۴۰۲/ کدام صندوقها با بودجه دولت سرپا هستند؟

دولت برای جلوگیری از تشدید چالش در صندوقهای بازنشستگی بایستی پیشنهادهای تحولی در حوزه صندوق‌های بازنشستگی و اصلاح سن و سابقه بازنشستگی در بودجه سال ۱۴۰۲ لحاظ کند.

  • 1754

پول مازاد فروش خودرو در بورس کالا به جیب خودروساز می‌رود؟

عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: اگر قیمت معامله شده خودرو در بورس بالاتر از بهای تمام شده پایه و سود معقول باشد، تفاوت مذکور باید برای مصارف عمومی به طور مثال برای توسعه صنعت حمل و نقل هزینه شود.

  • 285

«زمستان سخت» پتروشیمی ایران آغاز شد

بحران مدیریتی در حالی دومین دارنده منابع گازی جهان را دچار چالش جدی کرده است که رسانه‌های نزدیک به دولت مدت‌ها بود «زمستان سخت اروپا و التماس آن‌ها برای گاز ایران» را نوید می‌دادند.

  • 487

تحلیل تکنیکال بورس چیست؟

تحلیل تکنیکال بورس در واقع علمی در بازارهای مالی است که در آن پیش‌بینی قیمت‌های آینده بر اساس بررسی قیمت‌های گذشته صورت می‌گیرد.

  • 271

وضعیت حاد در بانک های 4 استان کشور

نرخ تسهیلات به سپرده ها پس از کسر سپرده قانونی در مهر ماه امسال، در 4 استان کشور بالاتر از 100 درصد بوده که اتفاقی خطرناک در اقتصاد قلمداد می شود. به باور برخی تحلیل گران این رویداد می تواند موجب رشد فزاینده نقدینگی شده و از این حیث این 4 منطقه را میدان انفجار نقدینگی می دانند.

  • 1895

بیشترین رشد قیمت سهام بانکی به سامان رسید

در اولین روز هفته معاملات بورس و فرابورس تهران، شاهد تغییرات اندک شاخص سهام بانک‌ها و موسسات اعتباری در بازار سرمایه بودیم.

  • 1705

بیشترین رشد قیمت سهام انبوه سازی، املاک و مستغلات به وتوس رسید

در اولین روز کاری هفته معاملات بورس وفرابورس تهران شاهد افت شاخص سهام شرکت های انبوه سازی،املاک و مستغلات دربازار سرمایه بودیم.

  • 675

وصول ۲۷۰ هزار میلیارد تومان مالیات در ۷ ماه/ درآمد مالیاتی مهر ۵۰ هزار میلیارد تومان شد

با توجه به آمارهای سازمان امور مالیاتی طی ۷ ماهه سال جاری حدود ۲۷۰ هزار میلیارد تومان مالیات وصول شده است و درآمد مالیاتی مهر ماه ۵۰ هزار میلیارد تومان بوده است.

  • 361