نگاهی به چرایی بازگشت کوپن به نظام اقتصادی کشور

به گزارش شبکه خبری بانک و بیمه "بینا" به نقل از ایرنا 

به گزارش گروه نشریات خبری؛ روز گذشته دوازدهمین روز بررسی لایحه بودجه 98 در صحن علنی مجلس برگزار شد و با تصویب مجلس، بازگشت نظام کوپنی به کشور قطعی شد و دولت موظف شد برای تامین نیازهای معیشتی مردم، کوپن را که نام فارسی آن از سوی فرهنگستان زبان به کالابرگ تغییر یافته احیاء کند.
بررسی امروز (یکشنبه 12 اسفند) رسانه های داخلی نشان می دهد که رسانه های اصلاح طلب، رانت های به وجود آمده جهت دریافت ارز یارانه ای برای واردات را از اهم دلایل تصویب این طرح برشمرده اند. تاثیر تحریم ها و آثار و پیامدهای بازگشت مجدد کوپن و سقوط ارزش پول ملی نیز از دیگر دلایل مطرح شده در این رسانه ها است.
وخیم بودن شرایط اقتصادی مردم؛ نظام کوپنی به دنبال تقسیم امکانات بر مبنای عدالت؛ لزوم بررسی جنبه های مثبت و منفی و افراد برخوردار از این طرح؛ انتقاد از بازگشت کوپن و نحوه صرف منابع حاصل از صدور نفت برای حمایت از معیشت مردم و تولید؛ از دیگر محورهای مورد بررسی در این رسانه ها است.
رسانه های اصولگرا نیز در مطالب خود، پایان دادن به وضعیت افزایش قیمت در بازار و روشی جهت بی تاثیر شدن تحریم ها را از دلایل تصویب این طرح نام برده و آورده اند که بازگشت به طرح توزیع کالابرگ ، بهترین راه ممکن برای فرار از تلاطم‌های هر روزه و گاه هرساعته بازار بود، اما مسئولان دولتی تمایلی به این کار نداشتند.

رسانه های اصلاح طلب
....................................
** تصویب طرح کوپن برای مقابله با رانت دریافت ارز یارانه ای
روزنامه جهان صنعت در مطلبی با عنوان 'سفره‌های ‌کوپنی' آورده است: به دنبال انتقاد کارشناسان و نمایندگان مجلس در مورد اختصاص ارز یارانه ای به واردات که تنها منجر به توزیع رانت برای عده ای خاص شده، کمیسیون تلفیق مجلس، پیشنهاد کوپنی شدن کالاهای اساسی را به تصویب رساند....„کمیسیون تلفیق مجلس روز گذشته کوپنی شدن کالاهای اساسی را به تصویب رساند. در نهایت نیز با تصویب مجلس مقرر شد دولت از کالابرگ الکترونیکی برای تامین کالاهای اساسی مورد نیاز مردم با نرخ ارز ترجیحی و یا پرداخت نقدی استفاده کند.

همچنین روزنامه دنیای اقتصاد هم در مطلبی آورده است: دولت مکلف است در سال 1398 مبلغ 14 میلیارد دلار از منابع حاصل از صدور نفت سهم خود را به دو شیوه حسب مورد صرف حمایت از معیشت مردم و تامین مابه‌التفاوت ارز برای تولید داخل کند. این دوشیوه بسیار در ظاهر به یکدیگر شباهت دارند: شیوه اول «واردات یا خرید و حمایت از تولید داخل و توزیع کالاهای اساسی، تامین دارو، تجهیزات پزشکی و نهاده‌های کشاورزی و دامی با نرخ ارز ترجیحی» و شیوه دوم «واردات و یا خرید تولیدات داخل و توزیع کالاهای اساسی، تامین دارو و تجهیزات پزشکی و نهاده‌های کشاورزی و دامی با نرخ ارز نیمایی و اختصاص مابه‌التفاوت آن با نرخ ترجیحی برای معیشت مردم و حمایت از تولید» است. یک تفاوت جزئی در متن این دو روش وجود دارد که بسیار مهم است و دو سناریوی کاملا متفاوت را بازگو می‌کند. شیوه نخست، تقریبا ادامه وضع موجود است، یعنی همچنان دلار با نرخ ارز ترجیحی وجود خواهد داشت و دولت باید برای اهداف مذکور، 14 میلیارد دلار صرف کند. تنها تفاوت با شرایط فعلی این است که در این حالت، دولت باید کالابرگ یا کوپن الکترونیکی در اختیار مردم قرار دهد تا شیوه توزیع بهینه شود و رانت و فساد ایجاد شده به حداقل برسد. نکته اینجاست که اگر این روش ادامه یابد، بازهم در هنگام تخصیص ارز، رانت موجود حفظ خواهد شد. در حقیقت، محل فساد در سمت مصرف‌کنندگان نیست، بلکه در سمت متقاضیان ارز دولتی است که با این روش، همچنان زمینه رانت وجود خواهد داشت. اما بند دوم، کاملا سناریوی دیگری را روایت می‌کند. در صورت تحقق روش دوم، باید خداحافظی دولت با دلار 4200 تومان را نوشت.

'کوپن برمی‌گردد' عنوانی است که روزنامه آفتاب یزد برای تیتر نخست خود به کار برده است.آفتاب یزد در این گزارش به 'چرایی بازگشت کوپن' پرداخت و نوشت: اتفاق عجیبی که رخ داده این است که دولت دلار ارزان ( ارز ترجیحی) را برای وارد کننده مقرر کرده تا کالاهای اساسی مردم را ارزان وارد کند و ارزان هم به دست آنها برساند. اما گویا تاجر ایرانی خیلی در این موضوع صداقت نداشته است.
مینو بیانی فعال اقتصادی و کارشناس ارشد اقتصاد بازرگانی در این باره به خبرنگار آفتاب یزد می‌گوید:‌ به زبان خیلی ساده قرار بود تاجر ایرانی به عنوان امین مردم ارز 4200 تومانی را دریافت کند تا کالاهای اساسی را وارد کند و با قیمت مناسب به دست مردم برساند اما نه تنها این اتفاق نیفتاد بلکه وارد کننده کالا را با ارز 4200 تومانی وارد کرد و به بهانه دلار 12 هزار تومانی آن را به چند برابر قیمت به مردم فروخته است....بر همین اساس مجلس دولت را موظف کرده که مابه‌التفاوت ریالی 14 میلیارد دلار به واردات کالا برای مردم اختصاص دهد بطوریکه هر ایرانی با کوپن و سهمیه خود حق دریافت کالای یارانه ای را داشته ‌باشد بدون آنکه حقش از سوی دلال‌ها و واسطه‌ها به افراد و بخش‌های دیگر اختصاص پیدا کند.

** تاثیر تحریم ها و آثار و پیامدهای بازگشت مجدد کوپن
روزنامه ابتکار در صفحه نخست خود زیر عنوان 'الزامات یک کالبدشکافی اقتصادی' به بررسی آثار و پیامدهای بازگشت مجدد کوپن، پرداخته است.
ابراهیم نکو، دبیر دوره نهم کمیسیون اقتصادی مجلس درباره بازگشت کوپن‌های الکترونیکی به خانه‌ها به «ابتکار» می‌گوید: باید بگوییم که تحریم‌های مادامی آمریکا اثرات چشمگیری را بر امور مختلف جامعه به ویژه معیشت مردم گذاشته است و امروزه سفره‌های مردم روزبه‌روز کوچک‌تر می‌شود و معیشت مردم با چالش‌های جدی روبه‌رو است. بنابراین لازمه اجرای برخی از سیاست‌ها و وضع برخی از قوانین، توجیح و گفت‌وگوی صادقانه با مردم است. باید افراد یک جامعه بدانند که برخی از سیاست‌ها و تحریم‌ها اثرات مخرب و وسیعی را بر اقتصاد کشور دارند و راهکارهای مقابله با آن‌ هم همراهی افراد و وضع برخی از قوانین تاثیرگذار است. اگر بتوانیم مسائل درون‌کشوری را حل کنیم، می‌توانیم سیاست‌هایی مانند کوپن الکترونیکی را به عنوان کانالی برای رفع مشکلات اساسی مردم بدانیم.

** سقوط ارزش پول ملی
به گزارش روزنامه آفتاب یزد، بحث احیای کوپن دیروز مطرح نشده و مقدمات آن از مدتها قبل کلید خورده بود. زمانی که محسنی بندپی سرپرست سازمان بهزیستی بود گفته بود که احتمالا چند دهک یا همه مردم شامل دریافت کوپن خواهند شد.یکی از دلایلی که ضرورت اجرای نظام کوپنی را در سال 97 مطرح کرد سقوط سریع ارزش پول ملی و گسترش میزان فقر بود.

** وخیم بودن شرایط اقتصادی مردم
به گزارش روزنامه ایران، جمشید پژویان، اقتصاددان در گفت‌وگو با «انتخاب» بازگشت کوپن را این طور تفسیر کرد که «این تصمیم نشان از این دارد که شرایط معیشت مردم بسیار وخیم است. معمولاً مسئولان زمانی ‏تصمیم به کوپنی کردن کالاها، آن هم بعضی از کالاهای مورد نیاز می‌گیرند که مثلاً کشور درگیر ‏جنگ باشد که در چنین حالتی، ممکن است برخی از اقلام مصرفی احتکار شده و در نتیجه بسیار ‏گران شوند و برای اینکه مردم کم درآمد دست‌شان از کالاهایی که عمدتاً خوراکی هستند، کوتاه ‏نشود و افراد فقیر هم بتوانند مایحتاج اصلی را تهیه کنند.‏» او هشدار داده «بسیاری از مردمی که به گذراندن خورد و خوراک خود مثلاً با تخم مرغ و پنیر عادت ‏دارند و به دلیل فقر مفرط، گوشت و... را از سفره‌های خود حذف کرده‌اند، در این صورت اقدام ‏به فروش کوپن گوشت خود می‌کنند و از این طریق دولت به هدفِ غاییِ خود نمی‌رسد.‏»

** نظام کوپنی به دنبال تقسیم امکانات بر مبنای عدالت
روزنامه آفتاب یزد ستون سرمقاله خود را به مطلبی با عنوان 'بایدها و نبایدهای نظام کوپنی' اختصاص داد و نوشت: در موضوع مصوبه مجلس مبنی بر الزام دولت به استفاده از کوپن الکترونیکی برای تامین کالاهای اساسی مردم، این نکته حائزاهمیت است که هر روشی دارای معایب و محاسنی است اما مهم این است که مردم باور کنند این اقدام در مسیر عدالت صورت می‌گیرد. به این معنی که اگر مردم باور کنند که سیستم کوپنی در راستای واگذاری عادلانه اقلام است، از آن استقبال می‌کنند.... در مجموع به نظر می‌رسد مردم به مقوله کوپن نگاه منفی نداشته باشند گرچه به لحاظ روانی ممکن است حرف و حدیث‌هایی ایجاد شود اما ضروری است اذهان مردم آماده شود و واقعیت هم این است که شرایط کشور سخت است، در این میان باید مراقب باشیم که القائات منفی به مردم صورت نگیرد چرا که نظام کوپنی به دنبال تقسیم امکانات بر مبنای عدالت است که امیدواریم به صورت حساب شده و کارشناسی به پیش برود.

** لزوم بررسی جنبه های مثبت و منفی این طرح
در بخشی از یادداشت منتشر شده در روزنامه آفتاب یزد می خوانیم: آنچه اهمیت دارد این است که باید جنبه‌ها‌ی منفی طرح کوپنی‌شدن برطرف شود تا افکار عمومی با اطمینان خاطر بیشتری با این موضوع برخورد کنند. ... در هر صورت مصوبه کوپن باید در مراحل اجرا پخته شود بخصوص که ما در برهه ای پدیده مشابه کوپن یعنی یارانه را هم داشته ایم که در ابتدا به همه مردم حتی توانمندان تعلق گرفت و خوب است که در موضوع کوپن از تجربه‌های یارانه استفاده شود و نقاط ضعف و قوت آن شناخته شود تا بتوانیم نظام کوپنی کارآمدی در کشور داشته باشیم.

** انتقاد از بازگشت کوپن
تارنمای عصر ایران در مطلبی با عنوان 'نه به بازگشت کوپن' به بازنشر یادداشت محسن جلال‌پور فعال اقتصادی و رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران در کانال تلگرامی اش، پرداخت. به گزارش این تارنما، وی در مطلب خود آورده است: به همین سادگی ممکن است به دهه 60 و عصر کوپن برگردیم. مسأله ساده است؛ دولت می‌خواهد به گونه‌ای برنامه‌ریزی کند که در تنگنای پیش رو، کشور دچار کمبود ارز و دیگر منابع مورد نیاز نشود. به همین دلیل این تفکر در میان سیاستمداران ما ریشه دوانده که سهمیه‌بندی و دونرخی کردن کالاها چاره کار است. این بزرگ‌ترین خطای سیاستگذار در مقطع فعلی است که منجر به اتفاقات نگران‌کننده در کشور می‌شود و عواقب زیانباری به دنبال خواهد داشت.

** صرف منابع نفتی برای حمایت از معیشت مردم و تولید
روزنامه آرمان در گزارشی با عنوان 'بازگشت کوپن' نوشت: کمیسیون تلفیق مجلس، پیشنهادی مبنی بر کوپنی‌شدن کالاهای اساسی را به تصویب رساند. پس از بحث و بررسی طولانی مصوبه‌ای به شرح ذیل به تصویب رسید دولت مکلف است در سال 98 مابه‌التفاوت ریالی 14‌میلیارد دلار از منابع حاصل از صدور نفت سهم خود را به شیوه زیر صرف حمایت از معیشت مردم و تولید کند: یک) واردات یا خرید تولید داخل و توزیع کالاهای اساسی (دارو، تجهیزات پزشکی و نهاده‌های کشاورزی با نرخ ارز ترجیحی). 2) واردات یا خرید تولیدات داخل و توزیع کالاهای اساسی (دارو و تجهیزات پزشکی و نهاده‌های کشاورزی و دامی با نرخ ارز نیمایی و اختصاص مابه‌التفاوت آن با نرخ نیمایی برای معیشت مردم و حمایت از تولید) سه) دولت از کالابرگ الکترونیکی برای تامین کالاهای اساسی مورد نیاز مردم با نرخ ارز ترجیحی و یا پرداخت نقدی استفاده می‌کند. چهار) دولت موظف است به حسن اجرای این بند نظارت کند و گزارش عملکرد را هر سه ماه یک بار به کمیسیون‌های برنامه و بودجه، اقتصاد و کشاورزی ارائه کند.

به گزارش روزنامه شرق به نقل از ایسنا، نمایندگان مجلس با اختصاص 14 میلیارد دلار برای تأمین کالاهای اساسی و دارویی با نرخ ارز ترجیحی موافقت کرده و مصوب کردند که دولت از کوپن الکترونیکی برای تأمین کالاهای اساسی استفاده کند.

رسانه های اصولگرا
.................................
** پایان دادن به وضعیت افزایش قیمت در بازار
'بازگشت کوپن به اقتصاد ایران' عنوان مطلبی است که در روزنامه رسالت منتشر شده است. در این مطلب می خوانیم: اشکالاتی که با تدابیری مانند توزیع آنلاین گوشت در برخی فروشگاه‌های اینترنتی هم رفع نشدند تا این پرسش پدید آید که چرا راه‌حل‌های جواب پس داده قدیمی در دستور کار مسئولان قرار نمی‌گیرد؟!راه‌حل‌هایی مانند توزیع کوپنی کالا‌ها که حتی برای متولدین دهه هفتاد هم آشناست. کوپن‌هایی که سال‌ها مورد استفاده بودند و اواخر نامشان «کالابرگ» شده بود. کالابرگ‌هایی که تقریبا در زمان اعلام شماره‌هایشان در بخش‌های خبری رسانه ملی، دنیای مجازی در ابتدای راه بود و خبری از شبکه‌های اجتماعی و گوشی‌های هوشمند و حتی کارت‌های هوشمند نبود. وضعیتی که ظاهرا بازگشت به آن، بهترین راه ممکن برای فرار از تلاطم‌های هر روزه و گاه هرساعته بازار بود، اما مسئولان دولتی تمایلی به این کار نداشتند. شاید از این رو که بازگشت به دوران کوپن، شکستی بزرگ برای دولت به شمار می‌آمد و ترجیح دولتی ها این بود که پیش از رسیدن به پذیرش این شکست، همه راه‌های دیگر را بیازمایند. اتفاقی که حالا زمان وقوع آن رسیده است. این را می‌شود از مهار نشدن بازار افزایش قیمت گوشت دریافت که صف‌های توزیع نسخه‌های منجمد و تازه آن در بازار، روز به روز فشرده‌تر می‌شود.

** بازتاب خبری
به گزارش روزنامه خراسان، مجلس در راستای اختصاص ارز 4200 تومانی به کالاهای اساسی یا پرداخت مابه التفاوت آن به مردم مقررکرد دولت از کالابرگ الکترونیکی برای تامین کالاهای اساسی مورد نیاز با نرخ ارز ترجیحی یا پرداخت نقدی استفاده کند.

همچنین روزنامه وطن امروز در مطلبی با عنوان ' از تازه‌ترین مصوبات بودجه‌ای بهارستان' به این موضوع پرداخته است.

روزنامه جوان نیز در گزارشی به ' احیای کوپن پس از گذشت 10 سال' اشاره کرده است.

** روشی جهت بی تاثیر شدن تحریم ها
به گزارش رجا نیوز حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده مردم شاهین‌شهر در مجلس شورای اسلامی خسته کردن مردم را هدف نهایی دشمنان دانست و افزود: 14 میلیارد دلار برای معیشت و کالاهای موردنیاز مردم در نظر گرفته شده که امسال به‌اندازه 12 میلیارد دلار 25 قلم کالای ارزان به دست مردم برسد، اما یک میلیارد تأثیر مثبت هم در جامعه وجود ندارد.... حاجی‌دلیگانی تصریح کرد: برای رفع این مشکل در مجلس تصمیم بر آن شد که کوپن الکترونیکی صادر کنند و کالا به مردم بدهند و یا اینکه این مبلغ 14 میلیارد دلار را به حساب مردم بریزند.
(صراط نیوز هم این مطلب را بازنشر داده است)
**گروه نشریات خبری
پژوهشم**3211**1181