تفاوت‌های ایران و ونزوئلا

با آنکه ترامپ و کنگره همچنان معتقدند تحریم راهی مناسب و موثر برای تحقق اهداف سیاست خارجی آمریکاست اما آقای لو معتقد است تحریم‌ها تنها هنگامی موثر هستند که هم پیمان‌های آمریکا و نیز قدرت‌های بزرگ آن را رعایت کنند. ماه مه سال قبل ترامپ آمریکا را از پیمان هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران خارج کرد و تحریم‌هایی را که با انعقاد آن پیمان لغو شده بود بار دیگر علیه ایران اعمال کرد. آقای لو می‌گوید: «آمریکا نگرانی‌های مختلفی درباره رفتار ایران دارد اما راهی که دولت ترامپ پیموده به هدف مورد نظر نمی‌رسد و سبب نزول جایگاه آمریکا می‌شود. همچنین این مسیر، تاثیر تحریم‌ها را کاهش می‌دهد. تحریم‌ها تنها هنگامی موثر هستند که کشور تحریم‌شده معتقد باشد در صورت تغییر رفتار از تبعات منفی تحریم‌ها خلاص می‌شود. ترامپ تاکنون تلاشی برای ایجاد این باور در رهبران ایران نکرده و پایبندی ایران به پیمان یاد شده سبب شده آمریکا مجبور باشد به تنهایی در مسیر اعمال فشار بر این کشور حرکت کند.»

شکی وجود ندارد که تحریم‌ها لطمات بزرگی به اقتصاد ایران وارد کرده و در آینده بر شدت این آسیب‌ها افزوده خواهد شد. کاهش ارزش پول ملی، کاهش صادرات نفت و درآمدهای نفتی، استرس در جامعه ایران و ... همه آثار تحریم‌ها هستند. همچنین بسیاری از شرکت‌های خارجی بازار ایران را ترک کرده‌اند. اما رویکرد یکجانبه آمریکا سبب شده اقدامات متعدد از سوی هم پیمان‌های این کشور و نیز دیگر کشورها برای کاهش وابستگی به سیستم مالی آمریکا انجام شود و این یک زیان بزرگ برای آمریکا در بلندمدت است.

هم پیمان‌های اروپایی آمریکا در حال آزمایش سیستم پرداخت جایگزین برای سوئیفت هستند تا شرکت‌های اروپایی راهی برای ادامه فعالیت در ایران داشته باشند. اگر چه درباره اثرگذاری این سیستم در دور زدن تحریم‌ها تردیدهایی وجود دارد. اما به باور آقای لو واشنگتن باید به این واقعیت اذعان کند که وجود این سیستم از سلطه سوئیفت و دلار در تجارت جهانی کاسته و به مرور زمان تکمیل شدن این سیستم جایگزین و ایجاد سیستم‌های مشابه آن از سوی دیگر کشورها، قدرت آمریکا را کاهش می‌دهد به ویژه اگر دیگر کشورها احساس کنند آمریکا اقدامات یکجانبه انجام می‌دهد. این یک تحول بزرگ است، زیرا در دهه‌های اخیر دلار و سیستم سوئیفت ابزار بسیار مهم اعمال قدرت آمریکا در حوزه سیاست خارجی بوده است. خانم کری بنت، رئیس آمریکایی بخش تحریم‌ها در بانک بارکلیز می‌گوید: «در کوتاه مدت دلار جایگاه بالای خود را در سیستم‌های پرداخت جهان از دست نخواهد داد اما سهولت استفاده از ارزها و سیستم‌های جایگزین، جایگاه دلار را تهدید می‌کند. از سوی دیگر انجام پرداخت‌ها به ارزهایی غیر از دلار توان نظارتی آمریکا بر معاملات جهانی را به شدت تضعیف می‌کند.» نکته مهم دیگر این است که صرف نظر از تهدیدهایی که متوجه جایگاه دلار و سیستم سوئیفت است، اقدام اروپا در ایجاد یک سیستم جایگزین به معنای مقاومت در برابر خواست آمریکاست.

در آینده اثرات بزرگ‌تر اقدام یکجانبه آمریکا در خروج از پیمان هسته‌ای ایران نمایان خواهد شد. اساسا روی آوردن آمریکا به اقدامات غیر هماهنگ با هم پیمان‌های خود تبعات بزرگ برای این کشور در بر دارد. مسلما اگر ترامپ بخواهد به هدف خود یعنی اعمال فشار موثر بر ایران دست پیدا کند، راهی جز همراه کردن دیگر کشورها با تحریم‌ها ندارد و یک نکته مهم در این حوزه این است که او نمی‌تواند از طریق اعمال فشار بر اروپا یا چین آنها را با خود همراه کند. آن کشورها باید تغییر سیاست در قبال ایران را منطقی و مشروع بدانند. تحریم‌هایی که قبل از انعقاد پیمان هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بر ایران اعمال شده بود حائز این شرایط بود و موثر واقع شد.

در تازه ترین مورد، تحریم‌های چندجانبه و هماهنگ علیه ونزوئلا بسیار اثرگذار بوده است. در این مورد ایالات متحده هم جهت با اروپا و تعداد زیادی از کشورهای آمریکای جنوبی فشار بر ونزوئلا را آغاز کرده است و در آینده نه چندان دور تاثیر این اقدام هماهنگ مشاهده خواهد شد. در مورد روسیه نیز اعمال هماهنگ تحریم‌ها موثر واقع شده است. در واقع اگر اروپایی‌ها با آمریکا همراهی نمی‌کردند، فشار بر روسیه نمی‌توانست بزرگ باشد. آمریکا روابط تجاری گسترده با روسیه ندارد، در نتیجه همراهی اروپا لازم بود. اروپایی‌ها با آنکه نگران اثرات منفی همراهی با آمریکا بودند، اما از آنجا که اهداف مشابه آمریکا داشتند، در برابر روسیه موضع‌گیری کردند. آقای لو همچنین نسبت به بی تاثیر شدن تحریم‌ها هشدار داده و آن را بسیار خطرناک می‌داند. او می‌گوید: «ایالات متحده باید اثرگذاری تحریم‌ها را به‌عنوان یک ابزار قدرتمند حفظ کند. زیرا اگر اثرگذاری تحریم‌ها از بین برود، گزینه بعدی استفاده از زور یا اقدام نظامی است. در واقع تحریم، کم زیان ترین واکنش به اقدامات زیانبار کشورهای دیگر علیه آمریکاست. اما دولت کنونی آمریکا در مورد ایران در این مسیر حرکت نکرده و مسلم است که به اهداف خود از تحریم دست پیدا نمی‌کند.»