مروری بر تجارب جهانی

مروری بر تجارب جهانی

میثم رادپور /کارشناس اقتصادی آخرین اخبار در مورد بازار متشکل ارزی حاکی از آن است که به‌زودی اولین روز معاملاتی این بازار فرا خواهد رسید. بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که سازوکارهای بازار متشکل ارزی، نقش بسیار سازنده‌ای در کنترل بازار ارز به همراه خواهد داشت. آنها عموما توجه نمی‌کنند که واقعیت دیروز و امروز بازار ارز کشور و شوک‌های متعدد ناشی از جهش‌های ارزی از مجموعه عوامل بسیار بزرگ‌تر و جدی‌تری نشأت می‌گیرند:

سه شنبه 4 تیر 1398 ساعت 1:57

به گزارش شبکه خبری بانک و بیمه "بینا" به نقل از دنیای اقتصاد 

مروری بر تجارب جهانی

️اقتصادمان دولتی و وابسته به نفت و گاز و مشتقات آنهاست و تمامی عوارض ناشی از این وضعیت از قبیل بهره‌وری نسبتا پایین، بی‌انضباطی دولت در سیاست‌های پولی و مالی، ساختار انحصاری بازار ارز، نامتنوع‌بودن منابع درآمد ارزی و رژیم ارزی نرخ تبدیل ثابت، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به بازار ارز منتقل می‌شود. ️از طرفی دیگر در حال حاضر بحران‌هایی نظیر بحران نظام بانکی بر بازار ارز سایه انداخته است؛ بحرانی که با تضعیف موقعیت مقام ناظر بازار پول و بانک‌های تحت نظارت آن، آشفتگی‌های بازار ارز را دوچندان می‌کند. ️همه‌ این عوامل نظام ارزی کشور را در معرض بحران‌ قرار می‌دهند؛ بحران‌هایی که هر از گاهی همراه با تشدید عدم‌اطمینان‌های ناشی از سیاست خارجی تنش‌زای کشورمان سربرمی‌آورند و اقتصادمان را در شوک فرو می‌برند. بدیهی است که تمام عوامل بنیادینی که موقعیت امروز بازار ارز کشور را رقم می‌زنند، ناشی از اقدامات صورت‌گرفته طی سال‌های گذشته است که بستری نامطمئن برای پایه‌های نظام ارزی کشور فراهم کرده است؛ بستری که در آن، دیرک خیمه‌ «بازار متشکل ارزی» نیز دوام نمی‌آورد. اعتقاد به معجزه‌ بازار متشکل ارزی، به‌معنی نادیده‌گرفتن عوامل بنیادینی است که وضعیت امروز نظام ارزی کشور را توضیح می‌دهد.

بازار آزاد ارز کشورمان از جنس فرابورس است. فرابورس در مقابل بورس، بازاری نامتمرکزتر، غیررسمی‌تر، غیرسازمان‌یافته‌تر و نظارت‌ناپذیرتر است. بازار متشکل ارزی، بازاری از جنس بورس است؛ بازاری که در آن می‌توان تمامی بازیگران و معاملات آنها را شناسایی کرد، محدودیت‌هایی برای بازار وضع کرد (مانند دامنه‌ نوسان)، سازوکارهایی برای تضمین تسویه و تحویل (مانند اتاق پایاپای) تنظیم کرد و... بنابراین، مزیت‌هایی که می‌توان برای بازار متشکل ارزی عنوان کرد، همان مزیت‌های بورس نسبت به فرابورس است: امکان انجام معاملات برای تمام صرافی‌ها فراهم می‌شود؛ تمام بازیگران بازار در هر لحظه به قیمت‌های یکسانی دسترسی پیدا می‌کنند؛ ریسک‌ اعتباری معاملات، به‌دلیل وجود اتاق پایاپای بسی کاهش می‌یابد؛ مساله‌ مالیات بر معاملات ارز شفاف می‌شود و مرجعی رسمی برای قیمت‌های نقدی ارز ایجاد می‌شود. اما تمامی این مزیت‌ها در مقابل مسائل فنی‌ و نظارتی که در مسیر راه‌اندازی بورس ارز (اعم از اسکناس و حواله) موجود است، رنگ می‌بازد.

در مورد بازار حواله، اتاق پایاپای اساسا نمی‌تواند نقل‌وانتقال ارز بین بانک‌ها و به‌نام اشخاص را تضمین کند، چراکه این نقل‌وانتقالات مشمول قواعد نظام پولی بین‌المللی است و اتاق پایاپای نه واضع آن مقررات است و نه کنترلی روی آنها دارد. اتاق پایاپای نمی‌تواند تضمین کند که بانک A قطعا وجوه حواله را به نام شخص B به حساب شخص C در بانک D منتقل می‌کند. چراکه بانک A و D به‌ترتیب برای ارسال و دریافت این حواله به نام اشخاص B و C از عرف‌های نظام پولی بین‌المللی و البته ملاحظات داخلی خود تبعیت می‌کنند، نه اوامر اتاق پایاپای. در مورد بورس نقدی (اسکناس) ارز، اولا بخش بسیار عمده‌ معاملات در دنیا از طریق پول الکترونیک انجام می‌شود و نیازی به راه‌اندازی بورس اسکناس احساس نمی‌شود، ثانیا انجام معاملات اسکناس در احجام نسبتا بزرگ آن هم در بازاری رسمی، به‌معنی کمک به توسعه‌ معاملاتی است که به‌طور جدی با شائبه‌ پولشویی همراه است، همچنین تکمیل فرآیند تسویه و پایاپای با سرعتی که در خور جنسی به نقدشوندگی ارز است، با دردسرهای عملیاتی همراه است.

این واقعیت است که بخش عمده‌ معاملات بزرگ‌ترین بازارهای جهان از قبیل بازار اوراق قرضه و ارز در بازارهایی از جنس فرابورس (بازارهای غیرمتشکل) انجام می‌شود. در بورس‌های ارز منحصرا معاملاتی از نوع تحویل آتی از طریق ابزار مشتقه از قبیل قراردادهای آتی و اختیار معامله انجام می‌شود و بورس نقدی اسکناس و حواله‌ ارز که از جنس معاملات تحویل آنی محسوب می‌شوند، بر اساس اطلاعات نگارنده، سابقه‌ای در جهان ندارد. کارکردهای فرابورس به لحاظ کشف قیمت، فراهم‌آوردن نقدینگی و کاهش هزینه‌ معاملات چیزی کمتر از بورس نیست و بخش اعظم (بیش از ۹۴ درصد) بزرگ‌ترین، نقدترین و کم‌هزینه‌ترین بازار جهان یعنی بازار ارز از نوع فرابورس است. از قضا یکی از دلایلی که موجب شده بازار ارز کشور ناکارآ به‌نظر برسد، اقدامات بانک مرکزی، دولت و قوه‌ قضائیه در این بازار است.

ممنوع‌کردن معاملات، امنیتی‌کردن فضای بازار، اعدام سلاطین و... هزینه‌ معاملات در این بازار را بالا برده است. چند ماه پیش معاملات نقدی ارز در کشورمان جرم و از مصادیق قاچاق محسوب می‌شد و حالا قرار است برای همین معاملات بازار متشکل ارزی راه‌اندازی شود. اولی در دنیا کم‌سابقه و دومی بی‌سابقه است. با این همه اگر ادعا می‌شود که به خاطر شرایط خاص بازار ارز کشورمان، نیاز به راه‌اندازی بازار متشکل اسکناس ارز احساس می‌شود، ملالی نیست. می‌توان امیدوار بود که بازار متشکل ارزی، دارای مزیت‌های بورس نسبت به فرابورس است. چنین مزیت‌هایی کارآیی بازار ارز را یک پله بهبود می‌دهد، ولی بنیان‌های اقتصادی تشریح‌کننده‌ وضعیت امروزی بازار ارز را جابه‌جا نمی‌کند.

اما راه‌اندازی چنین بازاری با تهدیدهایی همراه است. این تهدیدها البته تا زمانی که تلاطم‌های بازار ارز کم‌دامنه است بروز نمی‌یابد، اما چنانچه بازار ارز وارد دوره‌ پرنوسان شود، واکنش مقام ناظر چه خواهد بود؟ آیا طبق معمول محدودیت‌هایی از قبیل کاهش دامنه‌ نوسان، کاهش حجم معاملات هر شخص و... وضع می‌کند؟ آیا تلاش نمی‌کند با لطایف‌الحیل قیمت‌هایی در تابلوی معاملات به نمایش بگذارد که بسی پایین‌تر از قیمت‌های در دسترس است؟ بدیهی است که چنین قیمت‌نمایی‌هایی باعث سلب اطمینان از بازار ارز و تشدید نوسانات آن بازار خواهد شد. بعید نیست در سایه‌ این دستکاری‌های احتمالی، نرخ دیگری به مجموعه‌ نرخ‌های موجود اضافه شود: نرخ بازار متشکل ارز.

این مطلب برایم مفید است

ثبت نظر

ارسال

نمایش‌

بی توجهی به کارکنان نفت در تعیین پاداش پایان خدمت کارکنان دولت!

بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۲ در سال آینده پاداش پایان خدمت کارکنان در ازای هر سال خدمت و به میزان حداکثر تا سی سال ۵۲۰ میلیون تومان پیش‌بینی شده که نسبت به امسال ۷۵ میلیون تومان اضافه شده است.

  • 403

2877 میلیارد دلار ثروت نفتی برباد رفته در 12 سال تحریم

برای فهم بهتر مقدار هزینه 2877 میلیارد دلاری وارد شده از صادرات نفتی از دست رفته تا پایان سال میلادی گذشته، می‌توان به ارزش ریالی آن با توجه به قیمت دلار در بازارهای امروز اشاره کرد که بالغ بر 100.7 هزار هزار میلیارد تومان می‌شود.

  • 408

رحیمی: در لایحه بودجه ۱۴۰۲ هیچ افزایش قیمتی برای حامل‌های انرژی دیده نشده است/ معافیت برای خانوارهای کم‌درآمد

عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: سال آینده هیچ افزایش قیمتی برای حامل‌های انرژی از جمله بنزین، گازوئیل و گاز را نداریم و این موضوع اصلاً در بودجه سال ۱۴۰۲ نیامده است.

  • 479

اشتباه بانک مرکزی در آبان ماه

سید احسان خاندوزی، سخنگوی اقتصادی دولت : نرخ ارز در سامانه نیما متغیر خواهد بود. بخشی از مشکلی که در آبان و آذر ماه به وجود آمد بود. اشتباه در تخصیص ارز در یکی از زیرمجموعه های بانک مرکزی بود و موجب شد واردات برای کالاهایی که با درهم باید وارد می شد با محدودیت همراه شود .که باعث شد این موضوع القا ش ...

  • 478

قیمت قطعات یدکی در بازار سلیقه ای شد/ خبری از نظارت نیست

رئیس اتحادیه تعمیرکاران خودرو با اعلام اینکه قیمت قطعات یدکی گران شده اما قیمت دستمزد تعمیرکاران خودرو تغییر نکرده است، گفت: در حال حاضر قیمت قطعات یدکی خودرو بسیار بالاست و هیچ نظارتی در این رابطه انجام نمی شود.

  • 475

کارنامه روحانی و رئیسی در کنترل تورم

«تورم را نصف و سپس تک‌رقمی خواهیم کرد»؛ این دقیقا وعده‌ای بود که سیدابراهیم رئیسی در انتخابات سال گذشته داد. اکنون 16 ماه از آغاز به کار دولت او می‌گذرد و بررسی‌ها نشان می‌دهد رئیسی و دولتش در کنترل تورم طی این مدت، نسبت به بازه زمانی مشابه در دولت روحانی، ناکام بوده‌اند.

  • 397

سابقه بیمه خریدنی نیست ولی یک استثنا دارد

سابقه بیمه خریدنی نیست مگر اینکه فرد به ۶۰ سال رسیده باشد و برای بازنشسته شدن نیاز به خرید سابقه بیمه داشته باشد.

  • 569

مردم بیشتر چه خانه‌هایی می‌خرند؟

فشار تقاضا برای واحدهای کوچک متراژ و قدیمی نمایه غالب در این بازار است.

  • 340

اقتصاد کلان چیست؟

ه علت تاثیرگذاری وضعیت اقتصادی بر تمامی افراد، مسائل اقتصاد کلان، نقش مهمی را در مباحثات سیاسی ملی ایفا می‌کنند. شرکت‌کنندگان در انتخابات از وضعیت اقتصادی آگاه هستند و می‌دانند که سیاست‌های دولت می‌تواند از راه‌های قابل‌توجهی بر اقتصاد، تاثیرگذار باشد.

  • 387

چرا مردم تمایلی به بیمه‌های زندگی ندارند؟

یک مدیر بیمه‌ای ضمن تشریح برخی دلایل عدم توجه مردم به بیمه‌های زندگی، گفت: :‌ یکی از مهمترین دلایل تورم و کاهش ارزش پول است که مردم متناسب با شرایط تصمیم می‌گیرند.

  • 532

قطار سریع السیر در بازار سکه

برخی از سکه بازان با اشاره به اظهارات اخیر رئیسی درباره قطار پیشرفت به کنایه می گفتند نرخ دلار این روزها سوار قطار سریع السیر شده و ایستگاه ها را یکی پس از دیگری طی می کند. همین امر موجب شده سکه بازان تحت هیجان افزایش قیمت دلار در موقعیت خرید قرار بگیرند.

  • 498

نقش موثر اصناف در تنظیم بازار و توزیع کالاهای اساسی

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت قزوین با تاکید بر نقش مهم اصناف در پیشبرد اهداف اقتصادی کشور و توزیع کالا و خدمات بین جامعه گفت: بدون همراهی و حضور موثر اصناف هیچ برنامه‌ای در بازار قابلیت اجرا و عملیاتی شدن ندارد.

  • 397

احتمال تغییر سن و سابقه بازنشستگی در بودجه ۱۴۰۲/ کدام صندوقها با بودجه دولت سرپا هستند؟

دولت برای جلوگیری از تشدید چالش در صندوقهای بازنشستگی بایستی پیشنهادهای تحولی در حوزه صندوق‌های بازنشستگی و اصلاح سن و سابقه بازنشستگی در بودجه سال ۱۴۰۲ لحاظ کند.

  • 1754

پول مازاد فروش خودرو در بورس کالا به جیب خودروساز می‌رود؟

عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: اگر قیمت معامله شده خودرو در بورس بالاتر از بهای تمام شده پایه و سود معقول باشد، تفاوت مذکور باید برای مصارف عمومی به طور مثال برای توسعه صنعت حمل و نقل هزینه شود.

  • 285

«زمستان سخت» پتروشیمی ایران آغاز شد

بحران مدیریتی در حالی دومین دارنده منابع گازی جهان را دچار چالش جدی کرده است که رسانه‌های نزدیک به دولت مدت‌ها بود «زمستان سخت اروپا و التماس آن‌ها برای گاز ایران» را نوید می‌دادند.

  • 487

تحلیل تکنیکال بورس چیست؟

تحلیل تکنیکال بورس در واقع علمی در بازارهای مالی است که در آن پیش‌بینی قیمت‌های آینده بر اساس بررسی قیمت‌های گذشته صورت می‌گیرد.

  • 271

وضعیت حاد در بانک های 4 استان کشور

نرخ تسهیلات به سپرده ها پس از کسر سپرده قانونی در مهر ماه امسال، در 4 استان کشور بالاتر از 100 درصد بوده که اتفاقی خطرناک در اقتصاد قلمداد می شود. به باور برخی تحلیل گران این رویداد می تواند موجب رشد فزاینده نقدینگی شده و از این حیث این 4 منطقه را میدان انفجار نقدینگی می دانند.

  • 1895

بیشترین رشد قیمت سهام بانکی به سامان رسید

در اولین روز هفته معاملات بورس و فرابورس تهران، شاهد تغییرات اندک شاخص سهام بانک‌ها و موسسات اعتباری در بازار سرمایه بودیم.

  • 1705

بیشترین رشد قیمت سهام انبوه سازی، املاک و مستغلات به وتوس رسید

در اولین روز کاری هفته معاملات بورس وفرابورس تهران شاهد افت شاخص سهام شرکت های انبوه سازی،املاک و مستغلات دربازار سرمایه بودیم.

  • 675

وصول ۲۷۰ هزار میلیارد تومان مالیات در ۷ ماه/ درآمد مالیاتی مهر ۵۰ هزار میلیارد تومان شد

با توجه به آمارهای سازمان امور مالیاتی طی ۷ ماهه سال جاری حدود ۲۷۰ هزار میلیارد تومان مالیات وصول شده است و درآمد مالیاتی مهر ماه ۵۰ هزار میلیارد تومان بوده است.

  • 361