پمپاژ ۶/ ۲تریلیون یورویی

بنوا کورئه، اقتصاددان فرانسوی، یکی از نامزدهای اصلی تصدی پست ریاست بانک مرکزی اروپاست و در تازه‌ترین سخنان خود نسبت به ضعف اقتصاد جهان هشدار داده است. او گفته است: «نشانه‌هایی آشکار از حرکت اقتصاد جهان به سمت رکود مشاهده می‌شود و این در حالی است که کاهش همکاری‌ها در سطوح و حوزه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی توانایی رهبران اقتصادهای بزرگ و نهادهای بین‌المللی و منطقه‌ای را در مبارزه با بحران بعدی از بین برده است.» آقای کورئه که یکی از اعضای شورای سیاست‌گذاری بانک مرکزی اروپاست در این مصاحبه گفت: «وضعیت بازارها مناسب نیست و پیام‌های کاملا نگران‌کننده از آنها ارسال شده است.» آقای کورئه در مصاحبه با روزنامه فایننشال تایمز گفت برخی داده‌ها از اقتصاد جهان مثبت است، اما واقعیت این است که وضعیت بازار اوراق قرضه به وضوح نشان می‌دهد اقتصاد جهان در حال حرکت به سمت رکود است. بانک‌های مرکزی هرگز نباید این نشانه‌ها را نادیده بگیرند، البته همچنین نباید کورکورانه بر مبنای این نشانه‌ها، تصمیم‌گیری شود. باید علت تضاد بین عملکرد بازارها و نشانه‌های جدید درک شود.

آقای دراگی رئیس کنونی بانک مرکزی اروپا در ماه اکتبر از این سمت کناره‌گیری خواهد کرد. سخنان آقای کورئه درحالی بیان شده که سرمایه ‌گذاران در بازارهای مختلف معتقدند بانک مرکزی آمریکا در سال جاری میلادی برای حمایت از اقتصاد این کشور نرخ‌های بهره را سه بار پایین خواهد آورد. بانک مرکزی آمریکا سال گذشته با آنکه اثرات تنش‌های تجاری به تدریج آشکار می‌شد، نرخ‌های بهره را بارها بالا برد. اما این برنامه امسال متوقف شده و انتظار می‌رود سیاست‌های حمایتی از سوی این نهاد اتخاذ شود. از سوی دیگر بانک مرکزی اروپا در نشست سیاست‌گذاری اخیر خود نسبت به ضعف اقتصاد منطقه یورو ابراز نگرانی کرد و به نظر می‌رسد این نهاد قصد دارد دور جدید برنامه‌های حمایتی را به زودی اجرا کند. آقای کورئه معتقد است بانک مرکزی اروپا ابزارهای لازم را برای مقابله با ضعف اقتصاد منطقه یورو در اختیار دارد. اما ریسک‌های داخلی و بیرونی بزرگ هستند و این در حالی است که همکاری جهانی برای مقابله با این ریسک‌ها آن گونه که در سال ۲۰۰۸ وجود داشت اکنون مشاهده نمی‌شود. اگر آقای کورئه در سمت ریاست بانک مرکزی اروپا قرار گیرد، سیاستی که اجرا خواهد کرد بر ارزش یورو فشار وارد می‌کند.

در آن سال یعنی در اوج بحران مالی و رکود اقتصادی جهان، مقامات ارشد اروپا، آمریکا و چین هزاران میلیارد دلار نقدینگی به اقتصاد جهان تزریق کردند و نیز نرخ‌های بهره را کاهش دادند تا بر رکود غلبه شود، اما اکنون این گونه هماهنگی‌ها در بین رهبران اقتصادهای بزرگ مشاهده نمی‌شود. در واقع همکاری بین‌المللی در حال از بین رفتن است و ظرفیت سیاست‌گذاران برای مقابله با ریسک‌هایی که اقتصاد جهان را تهدید می‌کند بسیار کمتر از قبل است. سخنان آقای کورئه نشان می‌دهد او و بسیاری دیگر از مقامات بانک‌های مرکزی بزرگ از اینکه راهی مشخص برای مقابله با یک بحران احتمالی در آینده وجود ندارد نگران هستند. به نظر می‌رسد منشأ شرایط کنونی سیاست‌های تجاری دولت آمریکا و تنش‌های تجاری است. ترامپ تعریفی جدید از روابط تجاری مطرح کرده و اقداماتی انجام داده که سبب هراس و سردرگمی هم‌پیمان‌ها و رقبای آمریکا شده است. شرایط اقتصادی حتی در آلمان که بزرگ‌ترین اقتصاد منطقه یورو است نگران‌کننده است و بدون تردید باید اقداماتی برای غلبه بر شرایط بد کنونی انجام شود. البته سیاست‌های انبساطی بانک مرکزی اروپا زیان‌های خاص خود را دارد، اما چاره‌ای جز اقدام وجود ندارد.

آقای کورئه از سال ۲۰۱۲ در شورای سیاست‌گذاری بانک مرکزی اروپا خدمت کرده است. طی ۶ سال اخیر رویدادهای بزرگ در اقتصاد اروپا رخ داده و بانک مرکزی اروپا مجبور شده اقدامات متعددی در حمایت از اقتصاد منطقه یورو انجام دهد. ارزش برنامه انبساطی بانک مرکزی اروپا در این سال‌ها ۶/ ۲ هزار میلیارد یورو بوده و نیز این نهاد نرخ‌های بهره را منفی کرده است. اما این اقدامات به دلایل مختلف نتوانسته استحکام لازم را به اقتصاد منطقه یورو بازگرداند و اکنون مقامات بانک مرکزی اروپا و رهبران کشورهای عضو این منطقه نگران بروز رکود بلندمدت در اقتصاد منطقه یورو هستند. حال این سوال مهم مطرح است که در آینده باید چه اقداماتی انجام شود؟ به باور آقای کورئه، رئیس بعدی بانک مرکزی اروپا باید هم یک اقتصاددان باشد و هم زبان بازارها را درک کند و نیز با مسائل سیاسی کاملا آشنا باشد. آقای کورئه می‌گوید: «سیاست‌های پولی به تنهایی نمی‌تواند مشکلات را حل کند؛ به این معنا که لازم است سیاست‌های حمایتی مالی از سوی دولت‌ها اجرا شود و برای این منظور، رئیس بانک مرکزی اروپا باید توانایی متقاعد کردن رهبران سیاسی در اروپا را داشته باشد.»

رئیس بعدی بانک مرکزی اروپا با چالش‌های بزرگی مواجه خواهد بود: کاهش نرخ رشد اقتصاد جهان، ضعف روحیه همکاری بین‌المللی، به قدرت رسیدن احزاب پوپولیست در برخی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، سیاست‌های تجاری آمریکا و بحران‌های سیاسی گوناگون، همگی جزو این چالش‌ها هستند که سبب می‌شوند وضعیت کنونی با آنچه در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ مشاهده شد، بسیار متفاوت باشد. آقای کورئه معتقد است بانک مرکزی اروپا و بانک‌های مرکزی کشورهای اروپایی باید با قدرت از استقلال خود حفاظت کنند. در مجموع این باور وجود دارد که سیاست‌های بانک مرکزی اروپا در آینده انبساطی باقی خواهد ماند و این به معنای کاهش ارزش یورو در برابر دلار است.