نقش فناوری اطلاعات درتقویت بانکداری درحوزه بین الملل پس از رفع تحریم

همانگونه که مستحضرید یکی 8 محور اصلی برنامه پنج ساله ششم توسعه کشور، فناوری است.از آنجا که 80 درصد زندگی بشر تا سال 2020 میلادی به فناوری مرتبط خواهد شد، این محور نیز کلیدی و مهم است و می‌تواند درکنار محور فناوری اطلاعات و ارتباطات، 25 درصد بودجه ملی برنامه پنج‏ساله ششم توسعه کشور را در این دو مسیر قرار دهد. بنابراین اگر ایران جهانی شدن را بپذیرد، فناوری اطلاعات و ارتباطات و فناوری‏های کلیدی دیگر را محور توسعه قرار دهد و توافقنامه فرجام با کیفیت اجرا شود، نه تنها ایران جایگاه قدرت منطقه‏ای سنتی خود را از دید سیاسی حفظ خواهدکرد بلکه می‌تواند جایگاه جدیدی به نام هاب اقتصادی منطقه نیز در سطح منطقه‏ای و جهانی داشته باشد. اینک که سیاست‌های کلی برنامه پنج ساله ششم فرصت‏‌های منحصر بفردی را برای محور قرار دادن فناوری اطلاعات و ارتباطات فراهم کرده و در 80 بند آن به‌صورت روشن یا ضمنی، جهانی شدن پذیرفته شده است و مسیر آن با پذیرش توافقنامه فرجام در حال هموار شدن است، سوال اصلی این است که چگونه و با چه ابزاری می‌توان فضای لازم را با استفاده از کاربردهای فناوری اطلاعات برای ارتقای فضای کسب و کار در سطح ملی و بین‌المللی توسعه داد و اقتصاد کشور را بهبود بخشید؟به‌نظر با پذیرش جهانی شدن، استفاده از شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های اجتماعی و مشاغل دانش‏بنیان می‌توان به بخش قابل ملاحظه‏‌ای از چالش‏های امروز کشور در حوزهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی سیاسی را نام برد. طبق آخرین گزارش"رقابت پذیر ۲۰۱۵" که از سوی مجمع جهانی اقتصاد منتشر شده، شاخص بهره وری، اطمینان و رشد توسعه یافتگی بازار مالی در ایران در وضعیت مناسبی قرار ندارد و ضرورت دارد که در این زمینه اصلاحاتی را داشته باشیم تا بتوانیم با بانک های بین المللی رقابت کنیم. داشتن توان رقابت در حوزه‌های مختلف به ویژه در کمیت و نوع خدمات قابل ارائه تاز سوی بانک‌های داخلی کشور از مهمترین الزامات حضور در عرصه بانکداری بین المللی است.

از اینرو ارتقای وضعیت موجود بانکداری درداخل وهمچنین منطق ساختن آن با رویه های موجود بانکداری جهانی به ویژه در شرایط پس از تحریم ایجاب می کند که رویه ها وفرایند های بانکی  موجود بازنگری  اساسی قرار گیرد بدین منظورایجاد زیرساخت لازم برای ارائه خدمات بانکداری چابک وهوشمند درحداقل زمان وهزینه با کارایی واثر بخشی بالا واجرای پروژه های بانکی با استفاده از قابل های طراحی تجربه شده،ارائه دید جامع نگر در زمان طراحی فرایند ها ،سهولت درتطبیق فعالیت های بانکی با قوانین ،مقررات ودستور العمل  ها، تسریع در طراحی وپیاده سازی سامانه های بانکی وقابلیت یکپارچه سازی داده های عملیاتی در طرح سامانه های بانکی ضروری به نظر می رسد.

در استراتژی آینده نگرانه و پیشرو، مدیریت محصول و بازار از اهمیت بالایی برخوردار است. این نشان می دهدکه بانکهای آینده نگر در تلاش برای موفقیت در عرصه رقابت بیش از همه به توانایی شان در معرفی محصولات و خدمات جدید و پاسخگویی سریع به روندهای تغییر در بازارها متکی هستند.بنابراین اینگونه بانکها نیازمند آن هستندکه روندهای بازار را به دقت رصد کنند و به سرعت آنها را در ایده های محصولات جدیدتر لحاظ نمایند.

 بانکداری نوین به شدت تحت تاثیر فناوری‌های نوظهور نظیر فناوری موبایل، رایانش ابری، مجازی‌سازی زیرساخت ارتباطی، بیگ دیتا و... است. به عنوان نمونه، فناوری موبایل زندگی ما را دگرگون کرده است. دسترسی به موبایل فراتر از شکاف‌های نسلی و جنسیتی و قومیتی و درآمدی عملاً باعث شده مفهوم زندگی فناورانه متحول شود. مفاهیم کلیدی در طراحی و ارائه خدمات بانکی هم نظیر شبکه دسترسی، امنیت، تجربه کاربری، احراز هویت، تعارض کانال‌های عرضه و... با ظهور فناوری موبایل متحول و نیازمند بازتعریف شده‌اند. هیچ بعید نیست مدتی دیگر همین اتفاق برای ورود فناوری رایانش ابری و فناوری‌های جدید دیگر به نظام بانکی رخ دهد. بانک مرکزی باید ظرفیت فنی و انسانی برای آینده‌نگری و تعقیب روندهای فناوری را در خود ایجاد کند، همچنین توان لابی‌گری و فشار قانونی به دستگاه‌های متولی دیگر نظیر وزارت ارتباطات و اپراتورهای موبایل را هم داشته باشد تا بر وضعیت فناوری در داخل کشور اثرگذار باشد. چنین توانی نیازمند تمرکز بر این حوزه است. علاوه بر محصولات و خدمات متنوعی که بانک ها در حوزه های فناوری اطلاعات ارائه می دهند، نقش فناوری اطلاعات به عنوان زیر ساخت توسعه محصولات جدید و کمک به فرآیند توسعه محصول، غیرقابل انکار است. موسسه AFI ، حدود 100 میلیون نفر در سراسر جهان از خدمات مالی مبتنی بر تلفن همراه، استفاده می کنند که اغلب آنها در آسیا و افریقا هستند. عواملی همچون میزان پذیرش تکنولوژی و امنیت اطلاعات در اقبال از فناوری های مبتنی بر تلفن همراه در میان مشتریان بانک ها تاثیرگذار است. علاوه بر موبایل بانک و توسعه امکانات مربوط به آن، بانک ها در حال توسعه برنامه های مربوط به مدیریت امور مالی شخصی و شرکتی، برنامه های مبتنی بر اطلاعات بازارهای مختلف از جمله بورس یا بازار مسکن بر روی گوشی های همراه هوشمند هستند.

بخش بانکی کشور در توسعه و به کارگیری تکنولوژی های اطلاعات در کشور پیشتاز است و در مقایسه با سایر بخش‌ها، پیشرفت‌های قابل توجهی داشته‌اند و توانسته‌اند فناوری اطلاعات در مدل های جدید کسب و کار به کار گیرند.

این تکنولوژی ها همزمان که کسب و کارها را متحول می کنند آنان را در معرض از بین رفتن نیز قرار می دهند. از این رو پیامدهای چنین دوگانه ای به لحاظ مدیریتی و سیاستگذاری در عرصه بانکداری و سیاستگذاری بانک مرکزی باید مورد توجه قرار گیرد.

ایجاد ظرفیت ساخت تکنولوژی پیش از تحمیل آن به محیط کسب و کار بانکی را چالش مهم این نهادها  است تکنولوژی در بسیاری از مواقع گسست نهاد را در پی خواهد داشت و این چالش در آینده جدی تر خواهد شد و نیازمند نگاه ویژه به مدیریت انتقال و مواجهه با چالش کارکرد دوگانه فناوری‌های اطلاعات هستیم تا بتوانیم شکاف‌های صنعت بانکداری کشور با صنعت بانکی جهان را پرکنیم.

اولین عبارتی که با کنار هم قرار گرفتن واژه های فناوری اطلاعات و کسب و کار در کنار یکدیگر در ذهن شکل می گیرد کسب و کار الکترونیک است. کسب وکار الکترونیک در واقع روش ها و ابزارهایی را برای تسهیل و تسریع کسب و کار ارائه می کند و به واسطه این  روش ها، مدل های کسب و کار را با چالش های ساختاری زیادی مواجه می سازد.

بنگاه های تجاری برای هماهنگ سازی خود با ابزارهای فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی و ارائه سرویس های بهتر و سریعتر به مشتریان خود باید مطالعات گسترده ای برای شناخت این ابزارها و ظرفیتهای قابل بهره برداری آنها در جهت سرویس دهی بهتر به مشتریان انجام دهند و سپس ساختار کسب و کار خود و مدل آن را بر اساس این ابزارها طراحی مجدد کنند. برای این کار باید در فاز مطالعاتی سازمان برای پرسش های زیر پاسخ های مناسبی بیابد.

بانکها در راستای ارائه خدمات مطلوب و جلب رضایت مشتریان همگام با پیشرفت فناوریهای جدید، ارائه خدمات بانکداری اینترنتی متنوع را بر پایه بسترهای اینترنتی امن در دستور کار قرار داده است. این خدمات بدون محدودیت مکانی و زمانی ارائه میگردد و دارای قابلیتهای  فراوانی از جمله انتقال وجه، رویت صورتحساب، تعیین مبلغ چک، پرداخت اقساط، پرداخت قبوض و ... می باشد. لذاجهت تحول وضعیت موجود در صنعت بانکداری داخل وحرکت بسوی بانکداری جهانی شدن الزام تغییر در نگرش مدل کسب وکار ضروری است مدل کسب وکار طرح ها و ایده های سازمان را به ارزش های اقتصادی تبدیل می کند. مدل کسب و کار نشان می دهند که یک شرکت چگونه با تعیین کردن جایگاه در زنجیره ارزش کسب درآمد می کند که شامل موضوعات مختلفی در باره کسب و کار می باشد که عبارتند از کارآفرینی, استراتژی ها, مسائل اقتصادی, سرمایه گذاری, عملکرد ها و بازاریابی است.

 در انتها مطلب بیان می نمایم تلفیق دو رویکرد یعنی تئوری های مدیریتی (مدیریت کیفیت منابع،مهندسی کسب وکار،تفکر سیستمی) وتکنولوژیهای مدرن (توسعه نرم افزار های کاربردی ،یکپارچه سازی سیستم ها،معماری سرویس گرا،مدیریت گردش کار،مدیریت تراکنشهای اطلاعاتی) در بستر تکنولوزی فناوری اطلاعات .ارتباطات می توانددرراستای  مدیریت واصلاح  فرایند هاورضایت مشتری نقش مهمی در بهینه سازی مدل کسب وکار در درحوزه بانکداری  ایجاد نماید دراین حالت از نتایج این مدل بهبود فرایندهای ارتباطی ،بازخوردسریع،شناسایی گلوگاه ها،بهبود مداوم  تسهیل تغییرات و هماهنگی با شرایط جدید،ایجاد مبنای تعریف سیاست گذاری هایکپارچه سازی فرایندها و خدمات تهیه ی گزارش ها و تحلیل های اجرایی و مدیریتی،افزایش رضایت مشتری،اولویت دهی مؤثر،تسریع تصمیم گیری را بدنبال خواهد داشت.مدل کسب وکار تبدیل کننده نوآوری به ارزش اقتصادی است و برای تبدیل شدن یک ایده و طرح نو به مدل کسب و کار باید به شاخه ها و موضوعات شش گانه زیر توجه کردکه عبارتند از:

استراتژی رشد،استراتژی رقابتی، مدل درآمدزایی،ساختار زنجیره ارزش ،بخش های بازار،اهداف و مقاصد ارزشی،لذا تقویت بانکداری درحوزه بین الملل پس از رفع تحریم هاهمراه با تقویت عملکرد سیستم بانکی منجر به بهبود وضعیت اقتصادی کشور نیزخواهد شدواین مهم با بکارگیری استانداردها به روز فناوری اطلاعات وارتاطات وهمچنین مقررات وضوابط در حوزه  بانکی میسر می گردد.          

فرزاد رمضانی راد - سرپرست عملیات پشتیبانی وخدمات فنی سامانه غیرمتمرکزاعتباری(ساعی)کلیه شعب سراسرکشور بانک ملت اداره کل فناوری اطلاعات