مدل های پرداخت الکترونیک در دنیا

سازمان پرداخ تهای ملی کشور هند National Payments Corporation of( India به اختصار NPCI ( نیز به دنبال ایده داشتن یک سیستم open-loop داخلی جهت انجام پرداخت های کارتی و به جهت یکپارچه سازی سیستم های مختلف پرداخت آن کشور در 26 مارس 2012 پروژه ای با عنوان RuPay Card را شروع نمود. هدف اصلی این پروژه فراهم آوردن درگاهی برای اتصال به شبکه های Open-loop جهانی و صرفه جویی در هزین ههای تراکنش و کم کردن خروج ارز از هند به واسطه کارمزدهای مبادلاتی با نگاهی به چشم انداز صدور کارت اعتباری با این برند در سال 2015 می باشد.

درحالی که هرکدام از کشورهای اروپایی سازوکارهای خودشان را جهت انجام تراکنش های کارتی داشتند با پیوستن این کشورها به یکدیگر و تشکیل اتحادیه اروپا، نیازمند یافتن راهی جهت تسهیل عملیات بانکی در کشورهای عضوبودند. در 28 ژانویه 2008 شبکه ای با نام Single Euro Payment Area (SEPA ( به موازات شبکه های داخلی کشورهای اروپایی جهت انجام عملیات بانکی در سراسر قاره شروع به کار نمود. این شبکه در سال 2011 بطور کامل جایگزین شبکه های داخلی پرداخت کارتی کشورهای اروپایی گردید و براساس آخرین زمان معین شده تا تاریخ اول فوریه 2014 نه تنها پرداخ تهای کارتی بلکه کلیه تعاملات بانکی کشورهای عضو از طریق این شبکه و با حمایت و نظارت اتحادیه اروپایی بایستی صورت گیرد.

این شبکه اگرچه در ابتدای پیدایش در مارس 2002 به عنوان هسته اصلی و محوری شبکه پرداخت کارتی در کشور چین شروع به کار نمود اما به جهت پاسخ گویی به نیازهای اجتماعی و اقتصادی خاص کشور چین از ماه اوت 2003 اقدام به صدور یک برند کارت مستقل با نام UnionPayCard نمود. امروزه با گسترش فعالیت های خود حتی در خارج مرزهای چین نیز حدود 400 عضو دارد و کارت های این شبکه در 141 کشور پذیرش م یشوند. به جهت تسهیل مبادلات تجاری و با لحاظ استانداردهای فنی و امنیتی لازم و خاص این شبکه هم اکنون در 65 سازمان مالی در 20 کشور دنیا نیز کارت های این شبکه صادر می شود.

این شبکه پرداخت کارتی که براساس مدل open-loop عمل می نماید گرچه مستقلاً هیچ گونه کارتی جهت انجام تراکنش های بانکی صادر نمی کند اما به عنوان یک برند معتبر این امکان را برای مشتریان موسسات مختلف مالی در دنیا فراهم آورده تا در محدوده جهانی قادربه انجام عملیات مرتبط با کارت های اعتباری ) Credit Card ( و یا کارت های متصل به حساب خود) Debit Card ( باشند.
وجود استانداردهای لازم، مدیریت و نظارت مناسب، اخذ کارمزدهای مبادل های Interchange Fee( ( و تلاش های تبلیغاتی فراوان ) از جمله قرارداد حمایت مالی با کمیته بین المللی المپیک تا سال 2020 ( این شبکه کارتی را همچنان در صدر شبکه های open-loop جهانی قرارداده است.

در دهه 1920 میلادی صدور کارت توسط یک فروشگاه و تحویل آن به مشتریان خاص خود تا خریدهایشان از آن فروشگاه را با استفاده از آن کارت انجام دهند به عنوان یک مدل ساده دووجهی مطرح شد. حتی برخی از این فروشندگان از تکنیک های اعطای اعتبار به مشتری در موقع خرید نیزجهت جذاب تر شدن این طرح شان استفاده می کردند. پس از این مدل اولیه، ایده این که مشتریان
فروشگاه های مختلف بتوانند با کارت هر فروشگاه در فروشگاه دیگر نیزخرید انجام دهند، باعث ایجاد یک مدل 3 وجهی )فروشگاه یا پذیرنده کارت، مشتری یا دارنده کارت و وجه سومی که با فراهم کردن زیرساخت ارتباطی و شبکه ای هم درنقش صادرکننده کارت و هم درنقش پذیرنده کارت عمل می کرد( گردید. به عنوان نمونه Diners Club اولین کارت پرداخت با این خصوصیت را ضمن فراهم کردن امکانات لازم ارتباطی و مسیریابی تراکنش ها در سال 1950 صادر نمود. از این مدل در ادبیات پرداخت با عنوان مدل closed-loop نیز نام برده می شود. دهه 1960 میلادی

در کشور ما نیز به جهت یکپارچه سازی تراکنش های کارتی، رعایت استانداردهای فنی و امنیتی لازم توسط شرکت های ارائه دهنده خدمات در جهت رسیدن به استقلال عملکردی آنها و همچنین امکان انجام نظار تهای لازم و داده محور درتراکنش ها، شبکه پرداخت الکترونیکی کارت )شاپرک( در دی ماه 1390 ایجاد گردید. توسعه و راهبری شبکه پرداخت کشور و استفاده صحیح
از منابع با هدف ارتقای کیفیت و امنیت خدمات پرداخت الکترونیک جزو اهداف کلان تشکیل این شبکه بوده است.
هر کدام از مدل هایی که به عنوان نمونه و به طور مختصر معرفی گردیدند در حیطه عملکردیشان ازپروتکل ها، استانداردها و الزامات خاص خود در هرکدام از بخش ها بهره می برند که پرداختن کامل به آنها در این مجال اندک میسر نمی باشد. به عنوان نمونه تنها در زمینه استاندارد امنیت اطلاعات، شبکه پرداخت ویزا علاوه بر اینکه استانداردهای مختص خود را رعایت می کرد از 15 دسامبر 2004 و پس از تشکیل ) The Payment Card Industry )Security Standard Council, PCI SSC با مشارکت دیگر برندهای فعال در حوزه پرداخت کارت), MasterCard, American Express Discover ,JCB (، استاندارد امنیت  اطلاعات خود را با عنوان PCI DSS بعنوان استاندارد مشترک این برندها معرفی نمود. PCI SSC در حوزه های دیگر از قبیل ابزارهای پذیرش کارت نیز استانداردی عنوان PCI PED ارائه نموده است.