رسیدگی واعتبار دهی معاملات الکترونیکی

تجارت الکترونیکی از طریق اینترنت در سالهای اخیر بسیار  افزایش یافته  است. بسیاری از سازمانها، سیستم های تجارت شرکت به شرکت (BZB) و شرکت به مصرف کننده (BZC) را با استفاده از تجهیزات اینترنتی راه اندازی کرده اند . رقابت و موقعیت نیروهایی هستند که افراد را به این سوق داده و موجب پیشرفت این نوع تجارت می شوند. اما رشد سریع در زمینه پیشرفت تکنولوژی جدید، زمینه ایجاد مشکلات و افزایش اهمیت برخی مشکلات قدیمی تر را فراهم می نماید.

اینترنت موجب تسهیل ارتباطات از طریق ایمیل می شود. امروزه ایمیل به عنوان معیار میزان پیشرفت و پاسخگویی برای تقریباً هر سازمانی محسوب می شود. به همین صورت، وب سایت ها و موتورهای جستجو، معیاری را برای ارائه اطلاعات در مورد یک سازمان و تولیدات و خدمات آن ایجاد می کنند. و در بسیاری موارد، وب سایت وسیله ای برای ارائه اطلاعات و معرفی محصولات و خدمات محسوب می شود.

برای مفید واقع شدن  لازم است اطلاعات، منتشر  ودر دسترس قرارگیرد، البته  در دسترس قرار گرفتن ممکن است خطراتی نیز دربرداشته باشد.  ویژگی دنیای رقابت این است که در زمان و مکانی که اطلاعات مورد نیاز باشند، از طریق برقراری ارتباط می توان به آن دسترسی پیدا کرد و همین امر امروزه موجب گسترش  تجارت الکترونیک شده است. به دلیل اینکه سازمانها از طریق اینترنت و سایر شبکه های عمومی با یکدیگر ارتباط دارند، تولیدکنندگان، مشتریان و مشترکین تجاری نیز با استفاده از این شبکه ها به سازمانها و تقریباً همه افراد دیگر در سرتاسر جهان دسترسی دارند. برقراری ارتباط از طریق اینترنت موجب می شود تا اطلاعات با خطر مواجه شده و کنترل این مخاطره از عهده سازمان خارج شود.

در دنیای جدید، هر کاری که یک سازمان یا دولت با تکنولوژی اطلاعات انجام می دهد، بخشی از زیرساخت اطلاعات جهانی می باشد. سازمانها لازم است زیرساخت های خود را با استاندارد بسیار بالایی ایجاد نمایند. بر قراری ارتباط با مولفه های ضعیف زیرساخت سازمان موجب می شود تا سازمان شما و نیز سازمان های همجوار دچار مخاطره شوند. شهروندان مسئول، فقط با مولفه های صوتی زیرساخت سازمان سروکار دارند. در این شرایط  درگیرانه حسابرسان در حصول اطمینان از امنیت اطلاعات و سیستم های عامل در ارتباط با اینترنت اهمیت خود را نشان می دهد.

تجارت الکترونیک مخاطرات مربوط به خود را دارد. اخیراً در تحقیقی که1600 متخصص امنیت  و فناوری اطلاعات در 50 کشور جهان انجام داده­اند؛مشاهده شد که شرکت­های دارای ارتباط الکترونیک 3 برابر سایر شرکت­ها در معرض از بین رفتن اطلاعات، سرقت اطلاعات و دسترسی افراد غیر مجاز به اطلاعات قرار دارند.

فدراسیون  بین­المللی حسابداری در سال 2002 خطرات مربوط به دادوستد الکترونیک را به دو گروه خطرات مربوط به فناوری اطلاعات دادوستد الکترونیک[1]و خطرات قانونی دادوستد الکترونیک[2]

طبقه­بندی کرداین طبقه بندی در شکل زیر آمده است.

شکل 1 بیانگر انواع مخاطرات مربوط به دادوستد الکترونیک می­باشد:

در ادامه خطرات مربوط به فن آوری اطلاعات و دادو ستد الکترونیک شرح داده می شود.

1. 1.       مخاطرات زیربنائی فناوری اطلاعات ، مربوط به مناسب بودن ساختار فناوری به­کار گرفته شده برای پردازش اطلاعات است. نمونه­هائی از این مخاطرات به شرح زیر است:

الف) ارزیابی­های نادرست امنیت فیزیکی که از سرقت، دسترسی غیر مجاز یا افشاء نادرست اطلاعات پیشگیری نمی­کند.ب) آسیب پذیری به گرمای بالا، آتش و سایر خطرات فیزیکی. ج)طراحی و فرآیندهای ناکافی یا نادرست اضطراری. د)فقدان فرآیندهای پشتیبان به اندازه کافی. ه)پیکربندی و بررسی ناکافی دیوارهای آتش[1] (موانع)در برابر تلاش­های غیر مجاز و مخفی کردن ناکافی.

1. 2.       مخاطرات مربوط به برنامه­های کاربردی فناوری اطلاعات از قبیل:

الف) اشکالات و خطاهائی در استفاده از فناوری اطلاعات. ب) تغییرات ناموزون یا اثبات نشده در برنامه. ج)طراحی ناکافی داده­ها. د)پردازش و کنترل­های خروجی در استفاده از فناوری اطلاعات. ه)فرآیندهای ناکافی در اطمینان از امنیت نرم­افزار.

1. 3.       مخاطرات مربوط به فرآیند تجاری فناوری اطلاعات از قبیل:

الف)عدم شفافیت جریان داده­ها. ب)ترکیب ناکافی سیستم­ها یا عدم رفع نقص. ج)تعیین فرآیندهای کنترل در فواصل بین فرآیندهای فرعی.

ریسک قانونی دادوستد الکترونیک: یکی از مسئولیت­های مدیر اطمینان­دهی از اجرای قوانین و مقررات در شرکت است. با توجه به تفاوت قوانین و مقررات از کشوری به کشور دیگر و عدم امکان تجمیع بین آنها، استفاده از دادوستد الکترونیک می­تواند مخاطرات و هزینه­های زیادی را متوجه شرکت سازد. برخی از این تفاوت­ها می­تواند شامل: تفاوت در قوانین و مقررات مربوط به دارائی­های نامشهود  مانند حق­امتیاز، حق انتشار و علائم تجاری_–عقد قرارداد با ارائه­دهندگان خدمات اینترنتی و مالکیت نرم­افزارهای خریداری شده، باشد.

مدیریت موظف به سازگاری فعالیت­های برنامه­ریزی شده با قوانین مربوط به آن منطقه می­باشد. ثابت شده است که ثبت قانونی موسسه، مبنای عملیات، منبع کالاها و خدمات و مشتریان در کشورهای مختلف، متفاوت است(ابوموسی2004).

حسابرسان باید ریسک­های ممکن را که منجر به سوء­اظهارات در صورت­های مالی می­شود، شناسائی و ارزیابی کنند..بولتن 3/2001 "دانش تجربی، شناسائی و ارزیابی ریسک و مهارت­ها و دانش خاص" به بیان این موضوعات می­پردازد. در ضمیمه این بولتن موارد زیر به عنوان موضوعات قابل توجه در محیط تجارت الکترونیک اشاره شده است:

الف- سیستم حسابداری و سیستم کنترل­های داخلی

ب-  حجم، سرعت و ماهیت مبادلات پردازش شده

ج- نیازهای قانونی و حقوقی که موسسه باید آنها را رفع کند.

د-رویه های  حسابداری که موسسه آنها را اختیار کرده است.

أ‌.      ه - توجه به اینکه آیا موسسه یک موسسه دایر است ( توجه به تداوم فعالیت موسسه)

اهداف حسابرسی تجارت الکترونیک: حسابرس سیستم­های اطلاعاتی باید وسعت عمل و هدف بررسی تجارت الکترونیک را صریحاً مشخص کرده و با صاحبکار در میان بگذارد. استفاده از سایر متخصصین نیز باید بسته به نیاز به اطلاع صاحبکار برسد.

طبق بیانیه حسابرسی تجارت الکترونیک اهداف اولیه زیر را در بردارد:

1-     تائیددریافت، تولید و فاکتورکردن صحیح تمام سفارشات آنلاین درثبت­های حسابداری و

2-     ارزیابی کنترل دسترسی به قلمروهای اختصاصی افراد[2]

علاوه بر این دو مورد، اهداف ثانویه زیر نیز به عنوان اهداف اصلی تجارت الکترونیک آورده شده است:

1-     تحلیل روند سفارشات برخط (online)

2-     شناسائی مشتریان از دست رفته

3-     اثبات مقادیر شارژ شده به تبلیغات دیگران بر روی وب­سایت شرکت

4-     تحلیل ترافیک میزبان وب در اثبات دعاوی مدیریت درخصوص قابلیت دسترسی

5-     ثبات و موفقیت وب­سایت

6-     ارزیابی کارآئی واطمینان  دیسک پشتیبان شرکت

که تمامی این اهداف برای شرکت ارزش افزوده ایجاد می­کند.

برای نیل به اهداف مذکور، حسابرسان باید ماهیت اطلاعات الکترونیک و نحوه دسترسی به داده­های مربوط به آن را دریابند.

کنترل و نظارت مستمر[1]

بررسی مستمر مانیتوری سیستم ها و شبکه ها می تواند بعنوان یک نتیجه ضمنی در زمینه افزایش درخواست برای دسترسی فوری و مستمر به اطلاعات معتبر توسط مدیر، صاحبان سازمان، سرمایه گذاران و نظم دهندگان همه انواع سازمانها مطرح باشد. امکان دسترسی و علاقه به برقراری ارتباطات الکترونیکی و نیز نیاز به اطلاعات معتبر و همچنین خدمات بیمه در این زمینه گرایش به جانب ارتباطات الکترونیکی را بیشتر نموده است.

سیستم های حسابداری منسجم به سرعت در حال رواج بوده و بزودی به عنوان اصلی برای انتظارات به جا در مورد دسترسی به اطلاعات اقتصادی درخواهند آمد. گزارشهای مالی فوری و دسترسی به اطلاعات جهت مقایسه و تجزیه و تحلیل بعنوان نتیجه فرعی جهت درخواستهای پیوسته در راستای همه حوزه های تجارت و صنایع محسوب می شوند، که از ترکیب اطلاعات عملی و اقتصادی در بانکهای اطلاعاتی پیوسته و گزارش مدیریت حاصل می شود. تجلی استانداردهایی مانند زبان جامع افزایش بها (XML) و نیز زبان جامع گزارش تجاری مرتبط(XBRL) نیز می توانند جهت افزایش انتظارات در مورد دسترسی به اطلاعات و بیمه مربوط به پیوستگی آن، کمک کننده باشد.همچنانکه قبلاً توضیح داده  شد، پیشرفت در زمینه بررسی اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها هم با توجه به افزایش روزافزون درخواست ها برای اطلاعات به موقع و درست و هم با توجه به پیشرفت در زمینه تکنولوژی و نقش آن در علوم، توانایی ها، و به موقع بودن بررسی مانیتوری و سیستم های تجزیه و تحلیل افزایش پیدا کرده است. سیستم های بررسی مانیتوری مداوم تازه نیستند، اما نمی توان آنها را کاملاً گسترده و همه گیر نیز تلقی نمود. اما پیشرفت در سیستم ها و افزایش توقعات در زمینه در دسترس بودن اطلاعات متضمن آن است که بررسی مانیتوری مستمر و سیستم های حسابرسی در آینده نزدیک بصورت مقررات درآیند نه استثنائات .

به منظور اطلاع­رسانی به­موقع و مفید برای استفاده­کنندگان، حسابرسان باید امنیت، صحت و اعتبار اطلاعات مالی را به­موقع تضمین کنند. اما حرفه حسابرسی در تامین نیازهای اطلاعاتی کاربران آنلاین اطلاعات مالی، کند شده است. بدین منظور مفهومی جدید در حسابرسی با عنوان حسابرسی مستمر ایجاد شده است.

انجمن حسابداران خبره کانادا[2]حسابرسی مستمر را روشی تعریف می­کند که حسابرسان مستقل را قادر می­سازد که توسط مجموعه گزارشات حسابرسی که همزمان یا کمی بعد از وقوع رویدادی منتشر می­شود، تعهد کتبی در یک موضوع معین مبنی بر صحت آن رویداد یا موضوع را ارائه دهند.

برخی از کاربردهای حسابرسی مستمر در تجارت الکترونیک به شرح زیر است (مدرس و دیلمی1383):

1-     اطمینان بخشی مستمر درباره معتبر، کامل و غیر قابل رد بودن مبادلات تجارت الکترونیک

2-     اطمینان بخشی مستمر درباره کنترل­های موجود در سیستم­های تجارت الکترونیک

3-     اطمینان بخشی مستمر درباره اجرای مفاد قراردادهای بدهی

4-     اطمینان بخشی مستمر درباره امنیت وب­سایت­های دربرگیرنده گزارش­های حاوی اطلاعات با اهمیت برای تصمیم­گیری

5-     اطمینان بخشی مستمر درباره اثربخشی کنترل­های موجود در پایگاه­های اطلاعاتی که برای تجارت الکترونیک و سایر اهداف در دسترس عموم قرار دارند.

بر طبق رهنمود وب[3] که توسط انجمن حسابداران رسمی آمریکا منتشر شده است، حسابرسان در صورتی می­توانند حسابرسی مستمر را انجام دهند که اغلب اطلاعات فقط به شکل الکترونیک دردسترس باشد. در حسابرسی مستمر قابلیت اتکای سیستم باید بیشتر باشد، زیرا حسابرس زمان کمی برای رویاروئی با نابسامانی­ها و اشتباهات دارد (مدرس و دیلمی1383).

مقایسه حسابرسی مستمر با حسابرسی سنتی[4]: هم حسابرسی مستمر وهم حسابرسی سنتی هر دو جزء خدمات اطمینان دهی[5]محسوب می­شوند.یعنی هر دو به دنبال افزایش کیفیت اطلاعات یا محتوای اطلاعاتی در جهت بهبود تصمیم­گیری می­باشند. شباهت دیگر این دو حسابرسی اقلام تحت پوشش هستند یعنی هر دو، صورت­های مالی اساسی (شامل:ترازنامه، صورت­حساب سود وزیان، صورت حقوق صاحبان سهام و صورت جریانات نقدی) را تائید می­نمایند و دیگر تشابه آنها در استفاده از اصول پذیرفته شده حسابداری به عنوان معیار صحت است.

حسابرسی سنتی عمدتاً در سیستم­های اطلاعاتی کاغذی انجام می­شود اما حسابرسی مستمر را فقط زمانی می­توان انجام داد که بیشتر اطلاعات به شکل الکترونیک موجود باشد. دیگر اینکه حسابرسی مستمر را معمولا یک­بار در سال که مستلزم زمان و برنامه­ریزی و همکاری زیاد شرکت است، انجام می­دهند اما حسابرسی مستمر در فواصل زمانی کوتاه و یا حتی فوراً قابل انجام است.

ویژگی­های حسابرسی مستمر: مهمترین مزیت حسابرسی مستمر ارائه گزارشات بهنگام درباره اطمینان از صحت صورت­های مالی برای استفاده­کنندگان است. از دیگر مزایای آن می­توان به کاهش هزینه­های حسابرسی در طول زمان، رضایت استفاده­کنندگان و کمک به تصمیم­گیری و... اشاره کرد.

باید توجه داشت که حسابرسی مستمر دارای محدودیت­هائی نیز می­باشد که از جمله آنها فقدان استانداردها و دستورالعمل­هائی مدون و کامل جهت انجام حسابرسی، می باشد.

فناوری نوین اطلاعات به دلیل ویژگیهای خاص خود، زمینه ساز مخاطرات تازه ای برای سازمانها است. ویژگیهای ذاتی سیستمهای ماشینی، عملا تهدیدات تازه ای را متوجه منابع شرکتها بویژه منابع باارزش اطلاعاتی آنها ساخته است. (عرب مازار یزدی، 1382) بنابراین تجارت الکترونیک که یکی از مهمترین پیامدهای فن آوری اطلاعات است با مخاطراتی مواجه خواهد بود که در جدول شماره 1 آمده است

جدول 1 – مخاطرات سیستم های رایانه ای (رامنی، استین بارت، 2000)

پیاده­سازی تجارت الکترونیک، ابزار و تکنیک­های جدیدی برای کاهش هزینه­ها، ارتباط موثرتر، افزایش فروش و بهبود کارآئی و اثربخشی عملیاتی در اختیار سازمان­ها قرار می­دهد. یکی از اثرات و مزایای تجارت الکترونیک کمک به جهانی شدن[1] است. تجارت الکترونیک نیاز به مکان و زمان خاصی ندارد و هرکس در هر زمان و مکانی می­تواند با استفاده از آن نیازهای اطلاعاتی خود را برآورده کند.

برآورد می­شود که در آینده­ای نزدیک 70% اقتصاد آمریکا توسط تجارت الکترونیک شکل گیرد. با این رشد استفاده از تجارت الکترونیک می­توان شاهد بود که تا چند سال آتی کلیه مبادلات در کشورهای توسعه­یافته به صورت الکترونیک انجام شود. این موضوع، حسابرسان را برآن می­دارد تا در مورد تاثیر پیاده­سازی تجارت الکترونیک بر مشتریان، نحوه عمل و نحوه حسابرسی صورت­های مالی بیشتر مطالعه و تحقیق کنند.

یکی از خصوصیات تجارت الکترونیک مبادله الکترونیک داده­هاست. برای ایجاد یک محیط کنترل شده جهت انجام مبادلات الکترونیکی نیاز به تشریک مساعی بین حسابرسان مالی، حسابرسان عملیاتی و حسابرسان فناوری اطلاعات است. دانش فناوری اطلاعات در بازار آینده برای حسابرسان صورت­های مالی مزایای منحصر به فردی را در بردارد. بسیاری از شرکت­های حسابرسی خدماتی بجز اعتبار­دهی (از قبیل: طراحی و پیاده­­سازی نرم­افزارهای تجارت الکترونیک، ترکیب با سیستم­های حسابداری و میزبانی وب­سایت مشتریان) را انجام داده و می­دهند(ابوموسی2004).

مزایاومعایب تجارت الکترونیک در جدول2 آمده است

جدول2- مزایا و معایب تجارت الکترونیک

یک از الزامات توسعه اقتصادی وجود اطلاعات شفاف ومطمئن است. حسابرسان با دانش و تجربه خود قادر به ایجاد چنین فضائی می­باشند.بیش از صد سال است که حسابداران حرفه­ای خدمات حسابرسی و اعتبار­دهی[1]­را ارائه می­دهند.

امروزه حسابرسی نقش­ مهم و حساسی در جوامع به عهده دارد. یکی از نقش­های حسابرسی ایجاد ارزش افزوده برای شرکت از طریق کاهش هزینه جذب سرمایه و یا افزایش در قیمت سهام شرکت است. با توجه به اهمیت حسابرسی، توجه به خطرات مربوط به حسابرسی نیز ضروری به نظر می­رسد. یکی از این چالشها ، گسترش  تجارت الکترونیک[2] می­باشد.

حسابرسی را  بازرسی جستجو گرانه مدارک وسایر شواهد  زیر بنای گزارشات مالی نامیده اند. حسابرسان  بابررسی مدارک پرسش وجستجو از مدارک داخل وخارج شرکت واجرای سایر روشهای رسیدگی ، شواهد لازم را برای تعیین مطلوبیت وقابلیت اتکاء صورتها ی مالی گرد آوری می کنند .

از انجا که  فناوری اطلاعات وتجارت الکترونیک  اطلاعات گوناگونی در اختیار کاربران قرار می­دهد  نیاز به صورت­های مالی سنتی کاهش یافته و در نتیجه کفایت حسابرسی سنتی نیزمورد تردید است.

فناوری­های مربوط به تجارت الکترونیک، فرآیندهای خرید،فروش، ارائه خدمات به مشتریان و حتی نحوه سرمایه­گذاری در شرکت­ها را تحت تاثیر قرار می­دهد(ابوموسی2004). در  نتیجه فناوری اطلاعات، نحوه تهیه، حسابرسی و استفاده از صورت­های مالی را تغییر می­­دهد. این تغییرات خطرات جدیدی را متوجه حسابرسی می­کند.

تجارت الکترونیک شامل تمام فعالیت­های تجاری است که با استفاده از برنامه­های کاربردی[3] کامپیوتری انجام می­شود. این فعالیت­ها می­تواند شامل:فروش مستقیم الکترونیکی[4]، مدیریت ارتباط با مشتری[5]، مدیریت زنجیره تامین[6] و استفاده از اینترنت به عنوان ابزاری برای انجام مبادلات تجاری می باشد. تجارت الکترونیک مبادله اطلاعات تجاری بدون استفاده از کاغذ است. بطور کلی واژه تجارت الکترونیک اشاره به معاملات الکترونیکی دارد که از طریق شبکه های ارتباطی انجام می پذیرد. (تهرانی، آذر و صابری، 1380)

بولتن شماره 3 هیئت رویه­های حسابرسی[7] تحت عنوان "تجارت الکترونیک؛ شناخت ریسک­ صورت­های مالی(2001 )"، راهکارهای مناسبی برای حسابرسی تجارت الکترونیک ارائه داده است(پرایس2001). یکی از مفروضات مهم حسابرسی در این­چنین محیطی طراحی صحیح فرآیندهای حسابرسی است چون اغلب شواهد فقط به صورت الکترونیک در دسترس خواهد بود. حسابرسان مستقل باید بتوانند صحت[8] و کفایت[9] این­چنین شواهدی را ارزیابی کنند.

 1-     مدرس، احمد؛ دیانتی دیلمی، زهرا (1383)، "حسابرسی مستمر حرکتی همگام با زمان"، حسابدار رسمی، شماره 1

2-     یعقوب نژاد، احمد؛ نادری، سعید (1381)، "فناوری اطلاعات و حسابرسی"، حسابرس، شماره 15

3-     عرب مازار یزدی، محمد(1385)، "تطبیق حسابداری و حسابرسی با الزامات گزارشگری برخط"، حسابدار، شماره 173

4-     میگز ، روبرت ومیگز، وارتر ورایان  روت(1990) اصول حسابرسی ) ترجمه عباس ارباب سلیمانی ومحود نفری- انتشارات سازمان حسابرسی  ، تهران 1371

5-     Abu-Musa, Ahmad A (2004), " Auditing E-Business: New Challenges for External Auditors", The Journal of American Academy of Business, Cambridge, March 2004 , pp. 28-42

6-     Price, Jimmy (2001), “Auditing E-Business Applications”, The Internal Auditor;Altamonte Springs;Aug;Vol. 58 Iss. 4; pp. 21-23.

7-     Zhao,Ning AND C. Yen, David(2004),"Auditing in the e-commerce era", Information Management & Computer Security, Vol. 12 No. 5, pp. 389-400

موج جدید فناوری اطلاعات روزبه­روز از ارزش ذاتی صورت­های مالی می­کاهد.. به منظور حرکت به سوی تطبیق با تغییرات در فناوری، دو تغییر بنیادی در فرآیند حسابرسی رخ داده است. اولین تغییر، گرایش به ارزیابی فرآیندها و عملیات شرکت و تغییر دوم حرکت به سمت تاکید بیشتر بر کنترل­های داخلی مرتبط با قابلیت اتکای سیستم­های اطلاعاتی است(عرب­مازار یزدی1385).

تجارت الکترونیک به عنوان یکی از پیامدهای فناوری اطلاعات چالش­های جدیدی را فراروی حسابرسان قرار داده است. از این رو تکنیک­های فعلی برای عصرالکترونیک کارآمد نمی­باشد(ابوموسی2004). حسابرسان باید بدانند فناوری پیشرفته، چگونه فرآیندهای حسابرسی را تحت تاثیر قرار می­دهند. آنها باید مهارت­ها و دانش لازم را کسب کرده تا بتوانند با استفاده از رویه­هائی چون فرآیند حسابرسی مستمر به حسابرسی معاملات الکترونیک بپردازند.

حسابرسی مستمر به عنوان راهکاری برای حل مسائل پیش­روی حسابرسان، راه درست اندیشیدن در مورد پاسخ­هائی است که سرمایه­گذاران و سایر استفاده­کنندگان در پی آن هستند(نینگ زاو­و­سایرین2004).

حسابرسان در محیط تجارت الکترونیک سعی میکنند با استفاده از فن آوری اطلاعات  وظیفه اعتبار دهی را به خوبی انجام دهند که یکی از راهبرهای اصلی در این محیط حسابرسی مستمر وبرخط اطلاعات مالی است

حسابرسان در رسیدگی به معاملات الکترونیک  باچالشهای زیر روبروهستند:

1. 1.       گزارشگری لحظه به لحظه فعالیت[1]:یک از  وظا یف حسابرس تائید منصفانه بودن صورت­های مالی است. این تائید از طریق مدنظر قرار دادن اصول پذیرفته شده حسابداری به عنوان معیار و استفاده از استانداردهای حسابرسی برای اجرای حسابرسی، بدست می­آید.به دلیل هزینه وزمان بربودن تهیه صورتهای مالی فقط انرا  چند بار در سال می­توان تهیه، حسابرسی و منتشر کرد. با پیدایش فناوری اطلاعات، هم اکنون بسیاری از رویدادها بدون مستندات کاغذی و به صورت الکترونیکی، ثبت می­شوند و تمامی فرآیندهای خرید، فروش، تولیدو ... بدون هیچ مستندات کاغذی­ای و فقط در عرض چند ثانیه ثبت و بایگانی می­شوند. با توجه به درنظر گرفتن این موضوع و این که حسابرسی سنتی بر مبنای رسیدگی به شواهد کاغذی صورت می­گیرد، تغییر در فرآیندهای حسابرسی جهت انطباق با حسابداری الکترونیک ضروری می­باشد.
2. 2.       مبادله الکترونیک داده­ها[2]: فرآیند مبادله الکترونیک داده­ها تاثیر زیادی  بر مبادله، اطلاعات دارد. هدف از مبادله الکترونیک داده­ها فرآهم آوردن امکانات انجام تجارت بدون مستندات کاغذی جهت صرفه­جوئی در هزینه و زمان شرکت­ها بود(نینگ زاهو­وسایرین2004).ولی با کشف دیگر کاربردهای این فناوری، کارآمدتر شدن زنجیره تامین مواد و عرضه محصول، کاهش مخاطرات  مربوط به نقدینگی و استفاده اطلاعات توسط سرمایه­گذاران نیز پدید آمد.

با توجه به دسترسی تامین­کنندگان مالی به پایگاه­های اطلاعاتی شرکت، علاقه به صورت­های مالی سالانه تاریخی[3] و اظهار نظرهای حسابرس در مورد آن کاهش یافته است و در عوض سرمایه­گذاران به دنبال اطمینان از معتبر بودن اطلاعات موجود در پایگاه­های اطلاعاتی شرکت هستند که با توجه به مهم بودن نیازهای استفاده­کنندگان، این مورد نیز مستلزم تغییراتی در فرآیند حسابرسی کنونی است.

1. 3.       زبان گزارشگری جامع واحد تجاری[4]:این زبان بزودی نحوه تهیه، گزارشگری واستفاده از اطلاعات شرکت را به طور کامل تغییر خواهد داد(نینگ­زاو­و­سایرین2004).کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا(SEC) نیز استفاده از این زبان را جهت گزارشات اطلاعات اصلی(10-ks) مجاز شمرده است.حسابرسی سنتی با روش­های فعلی با این زبان سازگار نیست.  با این وجود حسابرسان نیز می­تواند از این زبان جهت کاهش هزینه­های حسابرسی استفاده کنند.

در بیانیه استاندارد شماره 94 هیئت بین­المللی تدوین استانداردهای حسابداری توجه حسابرس به 5 چیز جلب شده است: (یعقوب نژاد و طاهری1381).

1-     آثار فناوری اطلاعات بر سیستم کنترل­های داخلی

2-     کسب شناخت و ارزیابی حسابرس از سیستم فناوری اطلاعات

3-     انواع کنترل­های سیستم فناوری اطلاعات که از نظر حسابرس با اهمیت­اند.

4-     استفاده از خدمات کارشناسان

5-     درک حسابرس از فرآیند سیستم

فرصت­ها و تهدیدات تجارت الکترونیک از دیدگاه  حسابرسان:

از جمله تغییرات بوجود آمده در محیط تجاری به دلیل تجارت الکترونیک می­توان به: تغییرات در ساختار سازمانی، نوع مشارکت­ و توافقات تجاری، مکانیسم­ها و الگوهای ارائه کالا و خدمات، قوانین و مقررات جاری بر شرکت­ها، نقش­ و مسئولیت­های کارکنان، سطوح مدیریت، ویژگی­های پرسنلی، انجام تجارت، سیستم­های حسابداری، فرآیندهای شرکت، شواهد موجود در پشتیبانی معاملات و ... اشاره کرد.این تغییرات تاثیر زیادی شیوه  حسابرسی داشته و فرصت­ها و مخاطراتی را فراروی  حسابرسان قرار داده است.