ضرورت بازنگری در قوانین بانکی کشور

در روزهای گذشته بحث تصویب طرح بانکداری بدون ربا در مجلس باعث بروز اختلاف نظرهایی میان دو قوه مقننه و مجریه شده است. دولت معتقد است که باید لایحه بانکداری که بانک مرکزی در حال تهیه آن است به عنوان قانون تصویب شود و زمان اندک نمایندگان مجلس برای تصویب نهایی طرحی که در دست بررسی دارند، کافی نیست. اما نمایندگان معتقدند در شرایطی که  عده زیادی از وضعیت بانکداری در کشور راضی نیستند، دولت هم مدام در تصویب لایحه‌ای که مدعی است در حال تهیه آن است تاخیر می‌کند و اهتمامی به آن ندارد.در چنین شرایطی باید منتظر ماند و دید که مجلس می‌تواند تا پیش از هشتم خردادماه نسبت به تصویب آن اقدام ‌کند یا خیر.

آنچه امروز در کشور در حوزه بانکی اجرا می‌شود بر‌اساس قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب سال ۱۳۶۲ است و با اینکه در متن این قانون آمده است که باید پس از پنج سال مورد بازنگری قرار گیرد، اما تاکنون این اتفاق رخ نداده و همین مساله باعث شده تا خلاهای قانونی و ایرادات آن باعث شود که نظام بانکی در بسیاری از مواقع جای آنکه به کمک بخش‌های مختلف بیاید خود به مشکلی بزرگ بدل شده است. در چنین شرایطی نمایندگان مجلس پس از تعلل دولت یازدهم در تدوین این قانون، خود دست به کار شدند و در حال نهایی کردن طرح بانکداری بدون ربا در کمیسیون اقتصادی هستند. این در حالی است که دولت و به خصوص بانک مرکزی عقیده دارد که چون مهلت چندانی برای بررسی کامل این طرح وجود ندارد، بهتر است مجلس بعدی به تصویب آن بپردازد.

  بازنگری در قانون لازم است
در چنین شرایطی نمایندگان مجلس مخالف نظر دولت هستند و تلاش دارند تا پیش از پایان مجلس نهم آن را به تصویب برسانند؛ همچنان که عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تاکید می کند، اگر جلسات کمیسیون اقتصادی با دو سوم اعضا تشکیل و جلسه به خوبی مدیریت شود، می‌توان طرح بانکداری را در مجلس نهم نهایی و به قانون تبدیل کرد. ابوذر ندیمی با اشاره به بررسی طرح بانکداری در جلسات کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: «اگر اعضای کمیسیون در جلسات حاضر شوند و می‌توان مواد طرح را در سه جلسه آینده بررسی کرد اما این بستگی به نوع مدیریت جلسات دارد.» وی با بیان اینکه قطعا در مدت بررسی طرح، اختلاف نظر‌هایی به وجود می‌آید، افزود: «تمایل ما بررسی و تصویب این طرح است اما باید دید که روند بررسی طرح چگونه پیش می‌رود.» عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه پس از گذشت سه دهه از تصویب قانون بانکداری بدون ربا، بازنگری در قانون ضروری است، گفت: «در این سال‌ها آنقدر دستورالعمل‌ و بخشنامه تصویب شده که قانون از‌ماهیت اصلی خود تهی شد. از طرف دیگر با توجه به گذشت سه دهه قانون نیاز به به‌روز شدن دارد و باید در قانون جدید از تجربه‌های جدید در حوزه بانکداری اسلامی استفاده کرد. بنده با معاونان فعلی و قبلی وزارت اقتصاد صحبت کردم و آنها هم بر ضرورت اصلاح قانون تاکید کردند.»
ندیمی با بیان اینکه باید قبول کرد که هیچکس از سیستم بانکی راضی نیست، اضافه کرد: «بانک‌ها در نحوه تخصیص منابع خوب عمل نمی‌کنند و همچنین شبهات زیادی درخصوص ربوی بودن عملیات‌های فعلی بانکی دریافت جریمه دیرکرد مطرح شده است که همه این‌ها بیانگر ضرورت اصلاح قانون است.» عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: «با مطالعه طرح بانکداری به این نتیجه رسیدم که اصل ورود مجلس به تدوین این طرح منطقی بوده و تنها ابهامی که مطرح می‌شود مهلت کوتاه بررسی است.» به گفته ندیمی، طبق آیین‌نامه باید دو‌سوم نمایندگان عضو کمیسیون به طرح رای بدهند و با توجه به اینکه مجلس نهم روزهای پایانی خود را سپری می‌کند، ممکن است تعداد اعضای حاضر در جلسه به حد نصاب نرسد.

  امید بانک مرکزی به عدم تصویب طرح در مجلس نهم
گفته‌های ندیمی در حالی مطرح شده است که عضو کارگروه بانکداری بدون ربا خبر داده است، بانک مرکزی امیدوار است که طرح عملیات بانکداری بدون ربا به مجلس بعدی کشیده و تا آن زمان هم لایحه بانک مرکزی درباره بانکداری بدون ربا آماده شود. سید عباس موسویان درباره طرح عملیات بانکداری بدون ربا در مجلس به مهر گفت: «در حال حاضر یک طرح درباره عملیات بانکداری بدون ربا در مجلس در حال بررسی و لایحه‌ای نیز در بانک مرکزی در این باره در حال تدوین است.» عضو کارگروه بانکداری بدون ربا با بیان اینکه بنده با هر دو گروهی که لوایح مذکور را تدوین کرده‌اند، همکاری دارم و هم در تدوین طرح مجلس و هم لایحه بانک مرکزی مشارکت داشته‌ام، افزود: «طرح مجلس توسط برخی از نمایندگان کمیسیون اقتصادی آماده شده و هفته گذشته فوریت آن در‌صحن به تصویب رسید و برای بررسی به کمیسیون اقتصادی مجلس ارائه شد و در حال حاضر نیز این کمیسیون در حال بررسی جزئیات آن است.»
به گفته وی، لایحه بانکداری بدون ربا در بانک مرکزی هنوز تمام نشده و اتمام آن مدت زمانی به طول می‌انجامد، بنابراین فعلا برای تصویب به مجلس قابل ارائه نیست. اگر طرح مجلس طی هفته جاری یا نهایتا هفته آینده آماده شود، قطعا طرح مجلسی‌ها برای اجرا جلو می‌افتد. موسویان اضافه کرد: «اما اگر طرح مجلس در این دو هفته آماده نشود، تصویب و نهایی شدن آن به مجلس بعدی موکول می‌شود و بر این اساس، بانک مرکزی امیدوار است که طرح مذکور به مجلس بعدی کشیده شود و تا آن زمان هم لایحه بانک مرکزی آماده و ارائه شود.»

  لایحه بانکداری بدون ربا ۶ ماه دیگر آماده می‌شود
عضو کارگروه بانکداری بدون ربا، انتقاداتی که نسبت به طولانی شدن مدت زمان آماده سازی لایحه بانک مرکزی می‌شود را تائید کرد و گفت: «البته بانک مرکزی در مراحل آخر کار است اما به‌هر حال آماده سازی لایحه در بانک مرکزی بسیار طولانی شد و حداقل ۵ تا ۶ ماه دیگر برای نهایی شدن لایحه بانک مرکزی زمان نیاز است.» حال کمتر از دو هفته به پایان کار مجلس نهم باقیمانده و این روزها کمیسیون اقتصادی با جدیت به دنبال نهایی کردن طرح عملیات بانکداری بدون رباست. از سوی دیگر ولی‌الله سیف رئیس کل بانک مرکزی هفته گذشته در نامه‌ای به رئیس مجلس خواستار توقف تصویب و نهایی شدن طرح عملیات بانکداری بدون ربای مجلس شد.
 آخرین اصلاحات قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب ۱۳۶۲ است و قانون پولی بانکی مربوط به سال ۱۳۵۱ است، این در حالی است که در قانون عملیات بانکی بدون ربا قید شده که این قانون پس از ۵ سال باید مورد بازنگری قرار گیرد، در اصل قرار بود این قانون برای مدت پنج سال اجرا شود تا‌در‌عمل و اجرا مشکلات احتمالی آن مشخص شده و اگر نیاز به اصلاح دارد، پس از این مدت زمان رفع شود، اما از زمان تصویب تاکنون هیچگونه بازنگری در آن صورت نگرفته است و بیش از سه دهه از زمان تصویب این قانون پنج ساله می گذرد.