ارتباط اقتصاد و دانشگاه و حلقه مفقوده تجربه

به گزارش شبکه خبری بانک و بیمه "بینا" به نقل از ایرنا 

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا؛ دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری روز دوشنبه گذشته در دیدار معاونین و مدیران وزارت امور اقتصادی و دارایی گفته اند که همه علم اقتصاد در دانشگاه ها نیست و باید وزارت اقتصاد بر تجربه نیز تأکید کند.
این اظهار نظر ریشه در انتقاداتی دارد که از تئوری محور بودن سیستم آموزشی می شود. در واقع بنابر نظر کارشناسان مختلف خروجی سیستم آموزشی ما از ابتدایی تا دوران دانشگاه افرادی است که بیشتر از آنکه مهارت ها و تجاربی برای زندگی و کار یاد بگیرند نظریه ها و دیدگاه های مختلفی را حفظ می کنند. این انتقاد بیشتر در مورد ارتباط دانشگاه و صنعت مطرح می شده است اما به نوعی قابل تعمیم به برخی دیگر از رشته ها نیز هست. به همین خاطر رئیس جمهوری در دیدار خود به علم اقتصاد و تئوری محوری آن اشاره کرده اند.
روحانی در دیدار همچنین اظهار داشت: اقتصاد کتاب نیست، اقتصاد یک دانش بسیار پیچیده ای است. بعضی ها فکر می کنند اقتصاد کتاب است. اگر فرمول هایی که در کتاب ها یاد گرفتند را حفظ کردند، بعد رفتند امتحان دادند نمره گرفتند می شوند اقتصاددان. نه اقتصاد خیلی فرازو نشیب دارد. در اینجاست که من به وزارت اقتصاد و دارایی توصیه می کنم اگر شما می خواهید در اقتصاد پیشرفت بکنید صاحبان تجربه را هم بیاورید، همانطور که استاد دانشگاه را هم باید بیاورید. با استاد دانشگاه مشورت کنید. با صادر کننده و وارد کننده و تولید کننده هم مشورت کنید. با اتاق ها هم مشورت کنید. همه علم اقتصاد در دانشگاه تهران و سایر دانشگاه ها نیست. کمی هم در بازار است. کمی هم در فضای جهانی است. ما باید هم از علم استفاده کنیم هم از تجربه.

** اشکال در سیستم آموزشی است
ضرورت استفاده از تجربه امری انکار ناپذیر بوده و مدیران بایستی از افراد با تجربه در حوزه های مختلف استفاده کنند. اما این امر به معنای بی توجهی به علم نیست. شاید اشکال در سیستم آموزشی است.
در این رابطه دکتر «سید محمدرضا سید نورایی» به پژوهشگر ایرنا گفت: بینید این یک بحث آکادمیک است. نمی شود انتظار داشت که رئیس جمهوری در همه زمینه ها تخصص داشته باشد. به نظر من اگر مسوولین سیاسی ما در حوزه ای که تخصص ندارند وارد نشوند خیلی بهتر است. ولی از طرف دیگر حرف رئیس جمهوری خیلی هم بی راه نیست. واقعیت هم همین است. یعنی سیستم آموزشی ما سیستم درستی نیست. البته بستگی به نوع رشته دارد.

** علوم انسانی از وضعیت متفاوتی برخوردار است
وی اظهار داشت: در برخی رشته ها مثل پزشکی شرایط خاص خودشان را دارند اما در مورد علوم انسانی وضعیت کاملا متفاوت است. به دلیل اینکه عواملی که در متغیرهای اقتصادی تأثیر می گذارد انسان است. انسان نیز متناسب با شرایط رفتار می کند و متاسفانه نمی توانیم انتظار داشته باشیم که همه چیز را دانشگاهیان به طور دقیق پیش بینی کنند. ولی اگر دانشگاهیان نتوانند به طور مسلم دیگران هم نخواهند توانست.
' در نتیجه علیرغم اینکه می توانیم بپذیریم که دانشگاه هم با محدودیت هایی در زمینه علوم انسانی مواجه است اما بی توجهی به علم و دانشگاه هم در هیچ کجای دنیا نتیجه بخش نبوده و به قول اقتصاددان بزرگ، 'جان مینارد کینز' سیاستمداری که فکر می کند عاری از مشاوره با اقتصاددان است نمی داند که حرف هایش تحت تأثیر اقتصاددانی است که سال ها قبل از میان رفته و فوت کرده است. بنابر این می توانیم بگوییم که این حرف تا حدودی درست است اما نمی توانیم از این نتیجه بگیریم که بی توجهی به علم و بی توجهی به دانشگاه می تواند کمک بکند. '

**دانشگاه ها عصاره فکری و تجربی بشر در طول تاریخ هستند
استاد دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه گفت: ببینید ما در علم اقتصاد یک نظر واحد نداریم که در همه جا جواب داده باشد. البته اینها بحث های آکادمیک است و من نمی خواهم وارد آن بشوم. بحث هایی که در زمینه قوانین اقتصادی وجود دارد بیشتر کیفی هستند و کمی نیستند. و متاسفانه در دانشگاه ها، نه تنها در ایران بلکه در بیشتر کشورهای جهان نظریات کاملاً متفاوتی را ارائه می دهند. بنابر این نمی توانیم بگوییم تجربه اهمیت ندارد.
' بحث هایی که در دانشگاه ها مطرح می شود بیشتر جنبه نظری و آکادمیک دارد. اما تجربه چیز دیگری را نشان می دهد. بنابر این شناخت ریشه مشکلات خیلی ربطی به بحث های آکادمیک ندارد. اما وقتی که ما داریم اینگونه حرف می زنیم نباید غافل بشویم که خارج از دانشگاه ها کسی بهتر از دانشگاهیان نمی تواند این مسائل را درک بکند و بفهمد و توصیه سیاستی بدهد. بنابر این نمی شود نسبت به علم بی توجه بود ولو اینکه علم فیزیکی نباشد و علم اجتماعی باشد. به هر حال دانشگاه ها عصاره فکری و تجربی بشر در طول تاریخ هستند و نمی توان نسبت به آنها بی تفاوت بود.

** منظور از تجربه، تجربه تاریخی است
نورایی اضافه کرد: ما از تجربه دو تا معنی استنباط می کنیم. یکی اینکه ما مطالعه تجربی انجام دهیم. ببینیم با داده هایی که داریم چه یافته هایی به دست می آوریم. این تعریف مورد نظر من نیست. چون خود داده ها نیز اشکال دارند. وقتی من می گویم تجربه یعنی چیزی که بشر در طول تاریخ تجربه کرده است، سیاست هایی که طی تاریخ در جامعه اتفاق افتاده است. و مردم طی نسل ها و به تدریج آموخته اند و آن را بخشی از رفتار اجتماعی خودشان می دانند. این را ما تجربه می دانیم.
وی افزود: تجربه یعنی نهادها و فرهنگ هایی که شکل می گیرند. و ساختار آداب و رسومی که در جامعه حاکم است. در خیلی از موارد اینها ناخواسته هستند. یعنی نظم های خودجوشی که در جامعه شکل می گیرند. اینها ربطی به مطالعات تجربی ندارد. برای مثال کسی که زبان را یاد می گیرد بر اساس اصول یاد نمی گیرد. آن را در ارتباط با اطرافیان و بخصوص مادر یاد می گیرد. وقتی که ما درباره رفتارهای فرهنگی در مراسم و اعیاد شرکت می کنیم، اینها را نظریات علمی به ما نمی گوید. اینها را بر اساس درک فرهنگی و برداشت های فرهنگی انجام می دهیم. وقتی مراسم ازدواج یا ختم برگزار می شود، اینها در تئوری ها نیست. اینها بحث هایی است که فرهنگ جامعه به ما منتقل می کند. آداب رسوم، اعتقادات و... همگی تجربی است چیزهایی نیستند که در تئوری آمده باشد. درواقع نکته مهم این است که کنش اقتصادی حاصل بستر اجتماعی و فرهنگی است.
'بدین ترتیب می توان گفت که اقتصاد چه در سطح کلان و چه در سطوح میانی و خرد حاصل تجربه، رفتار و ویژگی های اجتماعی و فرهنگی جامعه بوده و لذا مدیران در تصمیم گیری های خود ناچارند این تجارب را در نظر بگیرند. پس در کنار علم اقتصاد و تئوری های اقتصادی استفاده از تجربه کنشگران اقتصادی نیز مفید خواهد بود. با این وجود این سؤال باقی می ماند که مسوولین وزارت اقتصاد و دارایی در تصمیم گیری های خود به کدام طرف این بحث وزن بیشتری بدهند، علم یا تجربه؟'
پژوهشم**س-م**1552