سرمایه ای که با رانت ایجاد شود جامعه را به سوی نابرابری هدایت می کند

ابراهیم رزاقی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا، افزود: متاسفانه طی سالهای گذشته، سرمایه داری در کشور به طور عام بر مبنای تولید شکل نگرفته است.

وی معتقد است: در سالهای گذشته همواره برخی از سرمایه داران فعالیت اقتصادی خود را با بهره گیری از رانت شکل دهی کرده اند و به انحاء مختلف مورد حمایت دولت ها قرار داشته اند.

وی یادآور شد: سرمایه باید بر مبنای تولید شکل بگیرد زیرا سرمایه ای که از طریق رانت ایجاد می شود از مسئولیت پرداخت مالیات هم گریزان است.

رزاقی با اشاره به مانور تجمل که از سوی برخی از سرمایه دارهای رانتی در کشور صورت می گیرد، گفت: در شرایطی که برخی از خانوارها به دلیل برخی تصمیمات اقتصادی فقیرتر شده اند، واردات خودروهای گران قیمت و مانور آنها در خیابانهای شهرهای بزرگ چه معنایی دارد و این در حالی است که بیشترین بنزین مصرفی توسط اقشار بالادست جامعه مصرف می شود.

وی اظهار داشت: به عبارتی یارانه هایی که دولت در بخش های مختلف پرداخت می کند، نصیب کسانی می شود که بیشترین ابزار را برای استفاده از این حمایت ها دارند. هم اکنون برق منازل چند صد و یا چند هزار متری، آب مصرفی این منازل که به طور عام دارای استخر و جکوزی می باشند، گاز مصرفی آنها، دلارهای ارزانی که توسط خانوارهای ثروتمند برای سفرهای خارجی هزینه می شود، همگی از جیب مردم می باشد و این در حالی است که اقشار فرودست جامعه با داشتن خانه ای محقر و در صورت خوش شانس بودن دارا بودن یک خودروی پراید از حداقل یارانه ای که دولت به برخی از اقلام تخصیص می دهد، برخوردار هستند.

رزاقی معتقد است: در بسیاری از کشورها ثروت و قدرت سیاسی با یکدیگر ممزوج شده به طوری که هر دو یکدیگر را تقویت می کنند.

وی تاکید کرد: قانون اساسی تاکید می کند که نباید تکثر ثروت وجود داشته باشد و این در حالی است که طی دهه های گذشته ما به آن عمل نکرده ایم.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به حضور یکی از افرادی که در سالهای گذشته برای واگذاری پست وزارت یکی از وزارتخانه ها به مجلس معرفی شده بود، گفت: آن شخص دارای 160میلیارد تومان ثروت است. واقعا چنین ثروتی در جامعه ای که شعارش بر حمایت از مستضعفان شکل گرفته، چگونه تشکیل شده است؟ آیا برای این همه ثروت مالیاتی پرداخت شده؟ آیا خمس و زکات این پول پرداخت شده است؟

وی ادامه داد: متاسفانه رویه پولدار شدن رانتی نه تنها تقبیح نشده بلکه به بخشی از جامعه نیز تسری یافته است. رویه یادشده از اول انقلاب کنترل نشده بنابراین خیلی طبیعی است که ثروتمندان پنج برابر فقیران از یارانه بهره مند شوند زیرا در بیش از سه دهه گذشته هیچ ساز و کاری را برای این موضوع اتخاذ نکرده ایم.

رزاقی با تاکید بر تاثیر ثروت بر تصمیم گیری ها در امریکا، گفت: هم اکنون لابی های اسرائیل در این کشور به دلیل نفوذ ثروتی است که دارند و می توانند کنگره را هم تحت تاثیر خود قرار دهند.

به گفته این استاد اقتصاد، در صورتی که دولت ها درآمدهای بالایی را که از فروش نفت بدست می آوردند، در صدد بودند برای مردم هزینه کنند، می توانستند برای مردم کارهای عمرانی وسیعی را انجام دهند که از جمله می توان به افزایش تولید برق، مدیریت منابع آب، ساخت ورزشگاه، کارخانه، بیمارستانهای مجهز و مدارس با کیفیت در شهرها و روستاها، ترمیم و بازسازی بافتهای فرسوده شهرها، احداث جاده و راه آهن در تمام نقاط کشور و به طور کلی تلاش برای توسعه پایدار اشاره کرد.

وی گفت: می توانستیم ساده زیستی را تبلیغ کنیم در صورتی که خود مسئولان هم ساده زیست بودند اما چه کردیم در این سالها؟ روح سرمایه داری و کسب درآمد از هر شکل ناممکن به طور دائم در جامعه تبلیغ شد.

به گفته رزاقی، بیشترین سود در فعالیت های تجاری نظیر واردات کالاهای مصرفی بود در حالی که می توانستیم با واردات ماشین آلات و سپس مواد اولیه، تولید را در کشور رونق دهیم و در آن صورت بود که تولید ستوان فقرات اقتصاد ایران می شد.

وی با انتقاد از نحوه توزیع و قیمت دلار، گفت: در حالی که دلار ارزان را در اختیار واردکنندگان کالاهای مصرفی قرار می دهیم، برای واردات داروهایی که جان بیماران به آن وابسته است، دچار کمبود منابع ارزی هستیم.

وی یادآور شد: فضای نگران کننده ای بر اقتصاد کشور حاکم است که باید این فضا تغییر کند.

به گفته وی، تا زمانی که مالیات از ثروتمندان به درستی اخذ نشود، نابرابری در جامعه بیشتر ریشه خواهد کرد.

یادآور می شود، هم اکنون 60 درصد اقتصاد ایران از پرداخت مالیات معاف است و تنها حدود 30درصد از اقتصاد کشور مالیات می پردازند. در بسیاری از کشورها منابع مالیاتی تامین کننده صد درصد منابع مورد نیاز دولت ها هستند اما این بخش در کشور ما تنها در تامین 25 تا 30 درصد از بودجه دولت نقش دارد.

در کشورهای توسعه یافته، مالیات رکن مهمی برای کسب درآمد دولت ها است و فرار از پرداخت مالیات جرم نابخشودنی از سوی دولت های یادشده محسوب می شود.

اخذ مالیات برای دولت ها ایجاد مسئولیت می کند زیرا هرگونه کاستی را باید دولت ها در مقابل مردمی که مالیات پرداخت کرده اند، پاسخگو باشند.

بتازگی صندوق بین المللی پول با اشاره به توزیع نامتوازن و غیرعادلانه یارانه ها در ایران، اعلام کرده است: 20درصد ثروتمند جامعه ایران پنج برابر 20درصد فقیر جامعه یارانه انرژی و کمی بیشتر از این گروه، یارانه مواد غذایی می گیرد.

براساس این گزارش، 40درصد جمعیت ایران که در انتهای هرم درآمدی قرار دارند تنها 19درصد یارانه پرداختی به بنزین و گازوییل را دریافت می کنند.

صندوق بین المللی پول همچنین با مقایسه 20 درصد جمعیت ایران که در بالای هرم درآمدی قرار دارند با 20درصد پایین این هرم اعلام کرده گروه اول 41درصد کل یارانه پرداختی به بخش انرژی را جذب می کند در حالی که تنها هشت درصد یارانه پرداختی به بخش انرژی توسط گروه دوم جذب می شود.

این گزارش سهم 20درصد قشر ثروتمند جامعه ایران از یارانه نفت سفید را 28 درصد و این رقم برای 20 درصد فقیر جامعه را 11درصد اعلام کرده است. به همین ترتیب در حالی که گروه اول 31 درصد یارانه پرداختی به بخش برق را به خود اختصاص داده گروه دوم تنها سهم 11درصدی در این زمینه داشته است.

بی تردید، با توزیع نابرابر یادشده طرح هدفمندی یارانه ها که قرار بود منجر به توزیع عادلانه ثروت شود، هنوز تحقق نیافته است.

رزاقی از جمله کارشناسان اقتصادی است که معتقد به کوچک شدن دولت نیست و معتقد است: دولتی اگر دلسوز مردمش باشد چه لجاجتی است که دولت را کوچک کنیم، دولت خود می تواند امور را با بکارگیری مدیران دلسوز مدیریت کند.

وی ادامه داد: دولت باید وظایف خود را انجام دهد لذا اگر دولت را کوچک کنیم اگر بخش خصوصی کارهایی که باید دولت انجام می داد انجام ندهد، چه کسی این کارها را انجام خواهد داد؟

وی معتقد است: تولید باید در کشور سودآور شود زیرا تا زمانی که دلالی بر تولید پیشی داشته باشد هر طرح توسعه ای با شکست مواجه می شود زیرا پول به بازار دلالی سوق می یابد.

نتایج بررسی ها نشان می دهد، برنامه های اقتصادی نیاز به مداقه دارد و نمی توان با تصمیم های عجولانه کاری از پیش برد. نتیجه چنین روشهایی تبعات جبران ناپذیری دارد که هم اکنون تمام مردم در حال پرداخت تاوان آنها هستند. یارانه ها باید به سمت تولید هدایت شوند زیرا توزیع پول نمی تواند نابرابری را کاهش دهد.

مقابله با سرمایه های رانتی، حمایت از اقتصاد تولید محوری و اخذ مالیات به تناسب درآمد از جمله سیاستهایی هستند که می توانند بستر ایجاد اشتغال پایدار را در کشور فراهم کنند.

بی تردید، اقتصادی که بر محور تولید در بخش های صنعت، کشاورزی و خدمات حرکت کند هیچ چیز نمی تواند آن را تهدید نماید زیرا اقتصاد تولیدی با محوریت فعالیت مردم شکل گرفته است.

irna.ir