راه پیش رو

درباره سودده باقی ماندن شرکت آرامکو تردیدی وجود ندارد، اما پول حاصل از عرضه اولیه سهام این شرکت با آنچه محمد بن سلمان ولیعهد عربستان انتظار داشت فاصله زیادی دارد. سال ۲۰۱۶ هنگامی که او برای نخستین بار ایده عرضه بخشی از سهام شرکت آرامکو را مطرح کرد گفت این شرکت ۲ هزار میلیارد دلار ارزش دارد، عرضه اولیه آن در سال ۲۰۱۷ انجام خواهد شد و سهام آن در بورس‌های بزرگ نظیر بورس نیویورک، هنگ کنگ یا لندن و البته بورس عربستان عرضه می‌شود. اکنون که تا عرضه اولیه سهام آرامکو زمان زیادی باقی نمانده، هیچ یک از این سخنان تحقق نیافته است. عرضه اولیه سهام این شرکت به دلایل مختلف بارها به تعویق افتاده، رقم ارزشگذاری صدها میلیارد دلار پایین‌تر از رقم مورد نظر بن‌سلمان است و فعلا قرار است سهام این شرکت تنها در بورس عربستان عرضه شود.

اقداماتی برای تشویق سرمایه‌گذاران به خرید و حفظ سهام شرکت آرامکو انجام شده است. بخش اعظم پول حاصل از این عرضه اولیه به صندوق سرمایه‌گذاری دولتی عربستان واریز خواهد شد، یعنی صرف عملیات‌های شرکت آرامکو نمی‌شود. صندوق یاد شده ابزاری برای متحول کردن اقتصاد عربستان و کاهش وابستگی آن به درآمدهای نفتی است. این صندوق سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف از جمله انرژی‌های تجدیدپذیر، ساخت و ساز و... فعالیت می‌کند. شهر بزرگ و مدرنی که قرار است در شمال شرق عربستان ساخته شود به ۵۰۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیازمند است و این رقم از منابع صندوق یاد شده و سرمایه‌گذاری علاقه‌مندان تامین خواهد شد.

بن سلمان برای عجله در عرضه اولیه سهام شرکت آرامکو دلایلی دارد. واقعیت این است که قیمت کنونی نفت برای تامین بودجه عربستان اصلا کافی نیست و نیز نرخ بیکاری در این کشور در سطح ۷/ ۱۲ درصد قرار دارد. همچنین در سال‌های آینده نیاز جهان به نفت اوپک به تدریج کاهش خواهد یافت و اجرای برنامه افق ۲۰۳۰ برای متنوع کردن منابع درآمدی اقتصاد عربستان ضروری است. درباره سودده بودن شرکت آرامکو تردیدی وجود ندارد. در ۹ ماه نخست سال جاری میلادی درآمد این شرکت ۶۸ میلیارد دلار بود. اما درباره برخی موضوعات پرسش‌هایی وجود دارد که باید به آنها پاسخ داده شود. برای مثال درباره میزان بازسازی تاسیسات تخریب شده شرکت آرامکو در اثر حملات موشکی ماه سپتامبر اطلاع رسانی کافی نشده است. در اثر این حملات ظرفیت تولید نفت آرامکو به نصف کاهش یافت. شرکت آرامکو تلاش کرد از روش‌های مختلف اثر این حملات بر مشتریان نفت خود را کاهش دهد، اما سرمایه‌گذاران درباره آسیب پذیر ماندن تاسیسات یاد شده نگران هستند. موسسه رتبه سنجی فیچ رتبه اعتباری عربستان را از مثبت A به A کاهش داده است.

توانایی شرکت آرامکو در جذب سرمایه‌گذاران تحت تاثیر تردیدها درباره افق سوخت‌های فسیلی نیز قرار دارد. سرمایه‌گذاران نهادی بزرگ از جمله صندوق سرمایه‌گذاری دولتی سنگاپور مدتی است در حال بررسی کاهش سرمایه‌گذاری خود در حوزه سوخت‌های فسیلی هستند. در مقابل، مدیران شرکت آرامکو برای رفع نگرانی سرمایه‌گذاران اقداماتی انجام داده‌اند. سرمایه‌گذاری سالانه ۶۰۰ میلیون دلار در حوزه تحقیق و توسعه برای تولید موتورهای کم مصرف‌تر خودرو و تولید خودروهای مجهز به سیستم کاهنده انتشار گازهای گلخانه‌ای جزو این اقدامات است. آرامکو همچنین در حال سرمایه‌گذاری در سهام کارخانه‌های تولید‌کننده محصولات شیمیایی و پتروشیمی است.