رفع انحصار از مجوزهای بازار سرمایه

به نقل از سِنا؛ محمدعلی دهقان دهنوی رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: طی ۱۲ سال اخیر به دلایل مختلف با هیچ یک از درخواست‌های تاسیس شرکت کارگزاری موافقت نشده بود، اما با اجرا و پیاده سازی سیاست رفع انحصار در حوزه نهادهای مالی بازار سرمایه، مجوز یک شرکت کارگزاری جدید از سوی هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار صادر و بدین ترتیب زنجیره انحصار در حوزه شرکت‌های کارگزاری پس از ۱۲ سال با صدور این مجوز شکسته شد.

وی با اشاره به این که چهار درخواست در هیات مدیره سازمان بورس مورد بررسی قرار گرفته است گفت: تاکنون درخواست های زیادی برای تاسیس شرکت کارگزاری دریافت شده که طبق آمار بالغ بر ۳۰ درخواست است اما در مرحله اول چهار درخواست، مورد بررسی شد.

دهقان دهنوی افزود: در این راستا تمام مدارک و مستندات این چهار درخواست دریافت و مصاحبه‌های تخصصی آنها نیز انجام شد و پس از طی این مراحل در هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار طرح شد. از این چهار درخواست یک مورد به تصویب رسید که پس از آماده سازی و فراهم شدن امکانات و مقدمات لازم توسط موسسان آن، در آینده نزدیک شاهد شروع فعالیت این کارگزاری خواهیم بود.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: از بین این چهار درخواست، یک مورد به دلیل نداشتن شرایط لازم رد و دو مورد دیگر نیز با هدف رفع اشکالات، برگشت داده شد تا متقاضیان نسبت به این موضوع و نقایص پرونده شان، آگاه شوند و در صورت امکان، ایرادات را رفع کنند تا بتوانند بار دیگر در فرایند امتیازدهی، امتیازات لازم را به دست آورند.

دهقان دهنوی گفت: این اولین جلسه ای بود که با هدف بررسی درخواست های تاسیس شرکت کارگزاری برگزار شد و به طور قطع این شروع کار است و ما حتما درخواست های دیگر را نیز بررسی کرده و پس از دریافت مدارک و انجام مصاحبه های اختصاصی، در هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مطرح خواهیم کرد. در این میان اگر درخواست های دریافتی امتیاز لازم را داشته باشند و تشخیص داده شود که وجود این شرکت ها در بازار سرمایه کمک کننده است و اثری مثبت بر فرایند توسعه ظرفیت های بازار سرمایه خواهند داشت، مجوز آنها نیز صادر خواهد شد.

رفع انحصار، مهمترین ماموریت سازمان بورس در دوره جدید

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه با تاکید بر اینکه رفع انحصار از مهمترین سیاست های سازمان بورس و اوراق بهادار در دوره مدیریت وی بوده است گفت: یکی از برنامه هایی که از ابتدای ورود من به سازمان بورس و اوراق بهادار و در دوره جدید مدیریت سازمان پیگیری و به عنوان یکی از اولویت ها معرفی شد، بحث رفع انحصار از مجوزهای بازار سرمایه بود.

وی گفت: هدف از رفع انحصار در نهادهای مالی و تسهیل در صدور مجوزها، توسعه بازار سرمایه است زیرا نهادهای مالی، ابزارهای بازار سرمایه برای توسعه هستند. وقتی یک نهاد مالی تاسیس می شود، به معنی این است که سرمایه، سهامداران و افراد متخصص، کارشناس و خبرگان مالی متعددی در یک نقطه جمع شده اند تا خدمات مختلفی به مردم ارائه کنند. این تجمیع سرمایه‌ها، ایده ها و تخصص های مختلف، منجر به بهبود فرایند خدمات رسانی در بازار سرمایه و در نهایت توسعه این بازار می شود .

دهقان دهنوی با اشاره به اینکه یکی از این نهادهای خدمات دهنده در بازار سرمایه، شرکت های کارگزاری هستند گفت: با وجود نقش مهم و پررنگ شرکت‌های کارگزاری در ارائه خدمات به فعالان بازار سرمایه، مدت زمان زیادی از صدور آخرین مجوز شرکت کارگزاری در بازار سرمایه ایران گذشته بود به طوری که  از ۱۲ سال پیش تا کنون هیچ مجوز جدیدی در حوزه کارگزاری صادر نشده بود.

رییس سازمان بورس در پاسخ به این سوال که چرا تسهیل در صدور مجوز شرکت های کارگزاری دیرتر از سایر نهادهای بازار سرمایه صورت گرفت گفت: در سایر مجوزهای مربوط به نهادهای مالی، جریان صدور مجوز وجود داشت اما در حوزه شرکت های کارگزاری سال ها بود که در عمل فرایند صدور مجوز متوقف شده بود، از این رو دستورالعمل را بازنگری کردیم که این بازنگری زمان بر بود.

وی افزود: پس از بازنگری در دستورالعمل، از فعالان بازار نظرخواهی کرده و نظرات مختلف را در خصوص دستورالعمل جدید دریافت و دوباره بر اساس نظرات دریافتی بخشی از آن را اصلاح کردیم و در نهایت طی  یک فراخوان از افرادی که متقاضی صدور مجوز بودند دعوت به عمل آمد.

دهقان دهنوی گفت: در حال حاضر به طور رسمی اعلام می کنیم که با صدور مجوز این کارگزاری پس از ۱۲ سال، موضوع انحصار از تمامی مجوزهایی که از سوی بازار سرمایه اعطا می شد به طور کامل برداشته شده و دیگر استفاده از واژه انحصار در حوزه صدور مجوزها در بازار سرمایه معنی نمی دهد. در حال حاضر هیچکدام از مجوزهای سازمان بورس مشمول انحصار نیستند و خوشبختانه مسیر برای درخواست و دریافت مجوز جدید در همه حوزه ها و در همه نهادهای مالی باز است.

بهبود کیفیت و کمیت خدمات کارگزاری با افزایش سطح رقابت بین آنها

دهقان دهنوی در مورد دلایل صادر نشدن مجوز برای شرکت‌های کارگزاری طی این مدت طولانی گفت: صادر نشدن مجوز تاسیس شرکت کارگزاری، دلایل متعددی داشته است، برای مثال از یک منظر تلقی می شد که بازار سرمایه ظرفیت پذیرش تعداد بیشتری از شرکت های کارگزاری را ندارد یا تلقی می شد که هرچه تعداد شرکت های کارگزاری کمتر باشد، نظارت بر عملکرد آنها نیز آسانتر خواهد بود ولی امروز با توجه به توسعه بازار سرمایه و با توجه به حضور تعداد زیادی از افراد جامعه در این بازار، لازم است علاوه بر کیفیت، کمیت خدمات کارگزاری نیز در بازار سرمایه ارتقا یابد که این ارتقا نیز جز در جریان رقابت بین شرکت های کارگزاری محقق نمی شود.

رییس سازمان بورس افزود: ارتقای کیفیت و کمیت شرکت‌های کارگزاری از طریق رقابت بیشتر در این صنعت محقق می‌شود و طبیعی است که اگر رقابت در این صنعت به اندازه کافی وجود نداشته باشد، انگیزه های نوآورانه، ارتقای کیفیت خدمات و ارائه خدمات بهتر به مشتریان نیز کمرنگ تر می شود .وی در پاسخ به این سوال که راهکار ارتقای کیفیت در شرکت‌های کارگزاری چیست گفت: ارتقای کیفیت در این است که ما با ورود کارگزاری های جدید، رقابت را تقویت کنیم.

مزایای افزایش تعداد شرکت های کارگزاری

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه سخنان خود به مزایای افزایش تعداد کارگزاری ها و انتظاراتی که سازمان از کارگزاران جدید دارد پرداخت. به عقیده وی افزوده شدن تعداد کارگزاران تنها یکی از مزایای صدور مجوزهای جدید است. وی در این باره گفت: یکی از مزایای مهم تاسیس کارگزاری های جدید این است که آنها با خود ایده های جدید می آورند. از این رو سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در اعطای مجوز به کارگزاران و تغییراتی که در دستورالعمل آورده است همین هدف را دنبال می کند زیرا بازار سرمایه، امروز نیازمند ایده ها و خدمات جدید است.

وی گفت: بر این مبنا ما از افرادی که درخواست تاسیس کارگزاری جدید دارند، چندین سوال اساسی مطرح می کنیم. نخست اینکه چه ارزش افزوده جدیدی برای بازار سرمایه دارند. چه فعالیت جدیدی در بازار سرمایه انجام خواهند داد و برای آنکه در این بازار موفق شوند، چه ایده و کسب و کاری پیش بینی کرده اند و در نهایت بر مبنای پاسخ‌های دریافتی آنها را امتیازدهی می‌کنیم.

وی افزود: بر این مبنا درخواست هایی مجوز دریافت می کنند که با ایده‌های جدید وارد می‌شوند. ما  انتظار داریم موضوعاتی مانند فرهنگ سازی و آموزش، افزایش کیفیت خدمات و ارائه ابزارهای الکترونیکی که در معاملات استفاده می‌شود، تقویت شده و بیش از پیش توسعه یابد که در نهایت این توسعه و تقویت می‌تواند به رقابت بیشتر در آن صنعت کمک کند.

دهقان دهنوی یکی دیگر از مزایای ورود شرکت‌های کارگزاری جدید به بازار سرمایه را ورود سرمایه ها و امکانات جدید دانست و گفت: شرکت های کارگزاری جدید با خودشان سرمایه جدید و امکانات جدید می آورند و بدین ترتیب کمیت خدمت رسانی هم بیشتر می‌شود. راه اندازی کارگزاری‌های بیشتر، ایجاد نمایندگی های بیشتر را به دنبال داشته و پرسنل بیشتری در این صنعت به خدمت گرفته می شوند و در نهایت خدمت رسانی بیشتر و بهتری به عموم سهامداران صورت خواهد گرفت.

دلایل سهم نامتوازن کارگزاران از بازار

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه این گفتگو در پاسخ به این سوال که چرا سهم کارگزاران بازار سرمایه از بازار بسیار متفاوت است به طوری که برخی از آنها در عمل فعالیت زیادی ندارند گفت: تعدادی از کارگزاران سهم بسیار اندکی از بازار سرمایه دارند و در عمل فعال محسوب نمی‌شوند، در مقابل تعدادی از کارگزاران به طور قابل توجهی فعال بوده، در حال توسعه هستند و خدمات خوبی نیز به فعالان بازار ارائه می کنند و زمینه توسعه بیشتر را نیز دارند. بر این اساس سهم بالای کارگزاران می تواند ناشی از کیفیت خوب خدمات آنها باشد که این امر هیچ اشکالی ندارد ضمن اینکه مجوزهای جدید نیز به نسبت قدرت مدیریت، قدرت نوآوری و توان سرمایه‌گذاری آنها صادر خواهد شد.

وی خاطر نشان کرد: اگر کارگزاری های جدید یا کارگزاری‌های موجود بتوانند استراتژی خوبی دنبال کنند، می‌توانند سهم بیشتری از بازار به دست آورند و این امر خودبه‌خود باعث می‌شود سهم کارگزاران دیگر کاهش پیدا کند. این هنر کسانی هست که وارد این صنعت می‌شوند و می‌توانند خدمات آنها را گسترش دهند.

نظارت سازمان بر نهادهای مالی سختگیرانه تر می شود

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در خصوص نقش نظارتی سازمان بورس بر عملکرد نهادهای مالی گفت: در حوزه نظارت سازمان بر نهادهای مالی، موضوع مهمی وجود دارد که باید حتما به آن اشاره کنم.

وی گفت: استراتژی اتخاذ شده در سازمان بورس و اوراق بهادار در حوزه نهادهای مالی، تسهیل نظارت ‌های پیشینی است به این معنی که تلاش می‌شود راه باز شود تا افراد بتوانند با ایده و سرمایه خوبی وارد شده و خدمات متعددی را با کیفیتی بالاتر ارائه کنند اما این تسهیل ایجاد شده که منجر به صدور مجوزهای بیشتر می‌شود یک مکمل نیز دارد و آن چیزی نیست جز «تقویت نظارت‌های پسینی» یعنی نظارت‌هایی که بعد از شروع فعالیت‌های نهاد مالی اتفاق می افتد .

دهقان دهنوی با اشاره به فرایند نظارت بر عملکرد نهادهای مالی در سال‌های قبل گفت: پیشتر به این مقوله توجه زیادی نمی‌شد و اصولا باطل کردن یا حذف کردن مجوز نهادهای مالی امر رایجی نبود و اقدامی مقبول در بازار سرمایه محسوب نمی‌شد، بر همین اساس سعی می‌شد به جای آن در جریان ورود نهادهای مالی جدید، سخت گیری زیادی صورت بگیرد.

 وی در خصوص این نوع استراتژی که در گذشته در سازمان وجود داشته است گفت: البته این استراتژی از یک جهت می‌تواند استراتژی درستی ارزیابی شود زیرا لازم است همواره در بازار سرمایه تعادل برقرار باشد و به همین جهت نه تعداد بالای نهادهای مالی یک مزیت است نه تعداد کم آنها، مهم این است که نهادهای مالی  برندهای ارزش مندی داشته باشند.

دهقان دهنوی گفت: وقتی یک نهاد مالی ارزش برند داشته باشد، خود به خود ریسک‌ها را بهتر مدیریت می کند و خودش نیز ریسک زیادی پذیرش نمی کند. این امر باعث می شود نظارت نیز راحت تر انجام شود اما اگر تعداد نهادهای مالی زیاد باشند و نظارت بر آنها به اندازه کافی نباشد، این امر می تواند ریسک های بیشتری ایجاد کند.

وی افزود: بنابراین حالا که این تصمیم در بازار سرمایه وجود دارد که بازار توسعه یافته و ایده‌های جدید، فرصت بروز، ظهور و اعمال پیدا کنند، لازم است نظارت، قوی تر شود تا از بروز ریسک‌های جدید جلوگیری شود و در این راستا سازمان بورس هیچ ابایی ندارد از اینکه برخورد با متخلفان به سخت ترین شکل ممکن انجام شود و اشد مجازات را در هر تخلف انتخاب کند.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد: قاعدتا اگر نهادهای مالی، چه نهادهای مالی که الان حضور دارند و چه نهادهایی که مجوز می گیرند اعم از کارگزاری، سبدگردان، مشاور و یا هر نهادمالی دیگر، تخلفاتشان به نحوی باشد که ادامه فعالیتشان به صلاح نباشد، به سرعت مجوزشان باطل خواهد شد.

مسئولیت سهامداران نهادهای مالی در مقابل تخلفات و اشد مجازات برای متخلفان

دهقان دهنوی در ادامه سخنان خود، اشاره کرد که تمامی موارد نظارتی جدید و تخلفات به طور معین در دستورالعمل های جدید تعیین و تدوین شده و به زودی ابلاغ می شود اما در عین حال نکته مهم دیگری را نیز یادآور شد.

به گفته وی در فرایندهای جدید سازمان بورس در حوزه نظارت، سهامداران نهادهای مالی مسئولیت جدی و اساسی در قبال تخلفات  نهاد مالی خود برعهده خواهند داشت. وی در این باره گفت: سهامداران نهادهای مالی نسبت به یکدیگر یک نوع مسئولیت تضامنی دارند برای مثال وقتی در برخی موارد سهامداران نهاد مالی حداقل سه نفر تعیین شده یا دستورالعمل جدید کارگزاری ها به نحوی تنظیم شده است که حضور حداقل ۴ الی ۵ نفر خبره مالی برای کسب امتیاز لازم است، هدفی پشت این قضیه هست.

رییس سازمان بورس گفت: از نظر ما وقتی چند خبره و کارشناس یا شخص حقوقی در یک نهاد مالی حضور دارند، به نوعی ریسک های یکدیگر را هم کنترل می کنند و این امر موجب می شود که به نوعی نقش خودکنترلی و نظارت درونی در داخل نهاد مالی اجرا شود.

به گفته وی، سازمان بورس در نظر دارد از این طریق مسئولیت پذیری شرکای نهادهای مالی را رسمی کرده و آنها را نسبت به رفتارهای یکدیگر آگاه کند. از این رو از این به بعد این‌گونه نخواهد بود که سهامداران نهادهای مالی فقط از منافع آن نهاد کسب منفعت کنند اما در مقابل تخلفات آن نهاد، مسئولیتی نداشته باشند.

دهقان دهنوی گفت: سهامداران نهادهای مالی باید بدانند متناسب با منافعی که از نهاد مالی کسب می کنند، نسبت به رفتار بقیه شرکا و اتفاقاتی که در نهاد مالی رخ می دهد، نسبت به رفتار هیات مدیره، قوانین حاکمیت شرکتی و رعایت اصول و هنجارهای رفتاری در بازار سرمایه مسئولیت دارند و این مسئولیت در صورتی که به درستی انجام نشود، می تواند، عواقبی را برای هر کدام از سهامداران و اعضای هیات مدیره نهادهای مالی به همراه داشته باشد.

وی در پایان تاکید کرد: با دستورالعمل ها و مقررات تعیین شده، نظارتها سختگیرانه تر شده و با نهادهای مالی متخلف برخوردهای شدید و جدی خواهد شد.