تامین مالی پالایشگاه ستاره خلیج فارس توسط بانک ملت

، بعد از انقلاب سال ۵۷، به جهت ماهیت نگاه سیاسی حاکم بر ایران، همواره شرکت‌ها و صنایع مادر، در زمینه تامین سرمایه با مشکلات عدیده‌ای مواجه بوده‌اند. عدم همکاری شرکت‌های خارجی در تامین سرمایه صنایع بزرگ مشکلات را دو چندان می‌کرد. به همین جهت در کنار ناچیز بودن انتقال تکنولوژی روز به ایران، می‌توان از کسری و کمبود سرمایه به عنوان دو مشکل بسیار بزرگ صنایع یاد کرد.

در کنار این دو موضوع، باید از مصرف بالای انرژی در ایران و یارانه‌ای که از سوی دولت به بخش انرژی تعلق می‌گیرد هم سخن گفت. ایران یکی از پر مصرف‌ترین‌ها و کم بازده‌ترین‌ها در حوزه انرژی محسوب می‌شود. از طرفی به جهت دولتی - حکومتی بودن تعهدات تامین انرژی، کوچکترین نقصی به پای سیستم تصمیم‌گیری ایران لحاظ خواهد شد. لذا مسئله تامین سرمایه در حوزه انرژی نه تنها یک بحث و نیاز اقتصادی است، بلکه عموما یک نگاه سیاسی تلقی می‌شود. قطع مکرر برق در تابستان سال ۹۷ و واکنش‌های شدید به این رخداد، به ضوح اهمیت این موضوع را نشان می‌دهد.

در همین راستا و با نگاه به نیاز شدید ایران به انرژی و همچنین تامین مالی بخش‌های مختلف انرژی در ایران، نظام بانکداری کشور با هدف عدم نیاز کشور به ورود سرمایه خارجی، تصمیم به تامین سرمایه بخش تولید انرژی را گرفت. این مسئله از آن جهت اهمیت دارد که ضمن ورود سرمایه خارجی در قالب فاینانس یا انواع استقراض خارجی، کشور ممکن است تسلیم خواسته‌های گاها نامعقولی شود. نوسانات شدید ارز نیز می‌تواند در بازپرداخت استقراض‌های خارجی مشکل‌ساز شود.

بانک ملت از جمله بانک‌هایی است که در هموارسازی تامین مالی، قدم‌های مناسبی را برداشته است. تامین سرمایه پالایشگاه ستاره خلیج فارس، از جمله نمونه‌های بارزی است که نقش سرمایه بانک ملت در آن انکار نشدنی است. تامین منابع مالی پالایشگاه ستاره خلیج فارس از سوی بانک ملت از آنجهت حائز اهمیت است که این پالایشگاه جهت توسعه و راه‌اندازی فازهای خود بارها با تحریم‌های بین‌المللی مواجه شده است. همین تحریم‌ها، تامین سرمایه این پالایشگاه را با مشکلات اساسی مواجه کرد.

نیاز روزانه کشور به بیش از ۸۰ میلیون لیتر بنزین، اهمیت تامین مالی این پالایشگاه را دو چندان می‌کند. طی سال‌های گذشته نیز بارها از سوی مدیران این پروژه بزرگ ملی اعلام شده است که بزرگترین مانع توسعه فازهای پالایشگاه ستاره خلیج فارس، کمبود منابع مالی است. با وجود مشکلات بزرگ مالی و اقتصادی کشور، بانک ملت تمام تلاش خود را داشته تا ضمن کنار زدن اثرات مخرب تحریم، سرمایه مصوب ۶۵۰ میلیون یورویی را در اختیار پالایشگاه ستاره خلیج فارس قرار دهد.  

مدیران مجتمع پالایشی ستاره خلیج فارس هر چند که بارها طی گفتگوهایی زمان پرداخت این وام به پالایشگاه را توام با کُندی اعلام کرده‌اند و از سیستم بانکی کشور جهت دیرکرد در پرداخت وام گلایه‌ها داشته‌اند؛ اما نباید فراموش کنیم که مدیران مجموعه پالایشی ستاره خلیج فارس چندین بار جهت تامین سرمایه پالایشگاه خلیج فارس سفارش‌گذاری کرده بودند؛ ولی تحریم‌ها مانع از این امر شد. نتیجتا در سال‌های اخیر، ضمن تلاش مسئولان، از سرمایه خارجی چیزی به پالایشگاه خلیج فارس نرسید.

مشکل تامین مالی پالایشگاه ستاره خلیج فارس به حدی جدی بود که احمد ادیب مدیرعامل وقت پالایشگاه ستاره خلیج فارس گفته بود اگر این طرح با محدویت تامین منابع مالی برای خرید کالا مواجه نمی شد، فاز نخست طرح ساخت پالایشگاه ستاره خلیج فارس در نیمه اول سال ۹۴ به بهره برداری می‌رسید. مسئله تامین مالی پالایشگاه خلیج فارس بارها از زبان مسئولان مطرح شده است؛ آنچنانکه مرتضی امامی مدیرعامل پالایشگاه ستاره خلیج فارس نیز همواره از نبود اعتبارات شکواییه داشت. فی‌الواقع نه سرمایه‌گذار خارجی و نه سرمایه‌گذار داخلی در این پروژه بزرگ حاضر به سرمایه‌گذاری نشدند. نهایتا تصویبِ تزریقِ سرمایه ۶۵۰ میلیون یورویی بانک ملت به پالایشگاه ستاره خلیج فارس، به این گلایه‌ها و اما و اگرها پایان داد. با وجود تحریم‌ها و شرایط نابسامان اقتصادی کشور و همچنین نوسانات شدید ارزی، بانک ملت تمام تلاش خود را انجام داد تا توان کشور در حیطه تولید انرژی با مشکل مواجه نشود.

در سال ۹۴ خبرِ برگزاری نشست مشترک بین مدیران بانک ملت با سهامداران و مدیران پالایشگاه  ستاره خلیج فارس با هدف  تامین اعتبار ۶۵۰ میلیون یورویی این طرح پالایشی رسانه‌ای شد. به گفته علیرضا  عابدین‌زاده، رییس وقت شعبه مستقل مرکزی بانک ملت، اصلاحات مورد نیاز در این قرارداد صورت گرفته که پس از امضای آن توسط مدیران پالایشگاه ستاره خلیج فارس، بزودی پوشش ارزی این طرح با عاملیت بانک ملت کلید خواهد خورد.  ضمن این نشست و امضای قرارداد مذکور، عملیات تامین مالی ۶۵۰ میلیون یورویی پالایشگاه خلیج فارس توسط بانک ملت وارد فاز اجرایی شد.

امروزه اهمیت واسطه شدن بانک ملت جهت تزریق سرمایه به پالایشگاه ستاره خلیج فارس بیشتر به چشم می‌آید؛ چراکه پالایشگاه ستاره خلیج فارس، اخیرا جهت صادرات بنزین در آینده‌ای نزدیک، اعلام آمادگی کرده است. با بهره‌برداری کامل این پالایشگاه، روزانه بیش از ۳۵ میلیون لیتر بنزین و ۱۴ میلیون لیتر گازوییل به ظرفیت تولید فرآورده‌های نفتی کشور اضافه خواهد شد. تولید روزانه ۴ میلیون لیتر گاز مایع، ۳ میلیون لیتر سوخت جت و ۱۳۰ تن گوگرد از دیگر محصولات تولیدی این واحد پالایشی است.

ناگفته پیداست که با بازگشت تحریم‌ها و ضمن خروج ابرشرکتهای خارجی از حوزه نفت و پالایشگاه ایران، ارزش تزریق سرمایه ۶۵۰ میلیون یوریی بانک ملت به بدنه پالایشگاه ستاره خلج فارس، بیشتر عیان می‌شود. در شرایطی که دشمنان ایران تصمیم به کم‌سو نمودن پتانسیل "تولید انرژی" در ایران گرفته‌اند، تمسک به توان داخلی بیش از پیش احساس می‌شود. در حال حاضر تولید بنزین یورو چهار و و یورو پنج در پالایشگاه ستاره خلیج فارس ۲۴ میلیون لیتر در روز است که قرار است تا پایان سال به ۳۶ میلیون لیتر برسد. طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته قرار است تا پایان سال ۹۷ ایران در تولید بنزین خودکفا شود که این مهم با تکمیل پالایشگاه ستاره خلیج فارس میسر خواهد شد.

تاکنون تولیداتِ پالایشگاه که بعد از تامین اعتبار از سوی بانک ملت رونق تازه‌ای به خود گرفته، حدودا ارزشی برابر با ۵ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار داشته که به همین میزان، از خروج ارز جلوگیری شده است. اهمیت عدم خروج این میزان ارز از کشور را می‌توان اینگونه سنجید که چندی پیش دولت دوزادهم جهت ایجاد اشتغال به میزان ۱ میلیارد دلار تخصیص اعتبار در نظر گرفت. بلا شک موفقیت پالایشگاه ستاره خلیج فارس در تامین نیاز انرژی کشور را می‌توان مصداق همکاری سیستم بانکداری با بخش تولید انرژی تفسیر کرد که نتیجه آن در جامعه گویا و مبرهن است. خودکفایی در تولید انرژی، صادرات، اشتغال و بنیه محکم اقتصادی از جمله نتایج همکاری و همراهی بانک ملت با پالایشگاه ستاره خلیج فارس است.