، بسیاری از مشکلات اقتصادی ایران قابل حل است. این را در اظهار نظراتی که کارشناسان اقتصادی بارها عنوان کرده‌اند می‌توان لمس کرد. اما در عمل گویی از سوی بسیاری از بخش‌های اقتصادی عزم جدی برای برخورد با مشکلات اقتصادی وجود ندارد. همین امر سبب شده که فساد اقتصادی، دلالی، رانت و احتکار از سوی عده‌ای خاص ادامه دار باشد. عده‌ای که می‌توان از آنها به عنوان سربازان دشمن و تروریست‌های اقتصادی نام برد.
بخشی از مشکلات اقتصادی ما ناشی از ناکارآمدی ساختار اقتصادی است که در برخی نقاط نقص‌هایی دارد. ابراهیم رزاقی، اقتصاددان در گفتگو با ایبِنا در این‌باره سه عامل تاریخی را در وضعیت اقتصادی امروز دخیل دانست و اظهار کرد: تثبیت حقوق‌ها در شرایط تورمی، باز گذاشتن بازار آزاد در شرایط انحصاری و تحریم‌های خارجی عواملی هستند که از دهه هفتاد آغاز شدند و همچنان بر اقتصاد ما تاثیرگذاری می‌کنند.
وی درباره خطر باز گذاشتن بازار در شرایطی که انحصارگری وجود دارد، گفت: قبلا این سیاست انجام می‌شد چون در گذشته واحدهای تجاری و صنایع کوچک بودند و خاصیت رقابتی داشتند. اما اکنون واحدها بسیار بزرگ هستند و انحصار هم شکل گرفته و اگر انحصار واحدهای بزرگ بازار را اداره کند، معلوم است چه اتفاقی خواهد افتاد.
رزاقی با انتقاد از دلالی و احتکار در بازار کالاهای اساسی یادآور شد: وقتی فضا به این سمت و سو حرکت کند چه اتفاقی می‌افتد؟ افراد عادی، کارگران، کارمندان، بازنشستگان، خانواده‌های جانبازان و شهدا، فقرا و روستاییان که تولید اندک دارند همه در یک کفه قرار می‌گیرند و کسانی که قدرت و ثروت را در اختیار دارند در کفه دیگر قرار می‌گیرند و سنگینی بازار را به نفع خود می‌چرخانند. اینان به سرعت سرمایه‌دار می‌شوند، ولی نه با تولید بلکه با دلالی، فساد و احتکار کالاهای معیشتی مردم.
نقدینگی بالا، پاشنه آشیل تولید ملی
این اقتصاددان راهکار درست را هدایت سرمایه‌ها به سمت تولید دانست و اظهار کرد: این رسالت بانک مرکزی است، اما اول باید دست دلالان و سوداگران از منافع ملی کوتاه شود. چرا که وقتی سود سرمایه‌های تولید چیزی حدود ۱۵ الی ۲۰ درصد است، اما دلالان و وارد کنندگان ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصد سود می برند با چه منطقی و چه ابزاری می‌توان سرمایه را به سمت تولید کشاند؟
رزاقی ایجاد تعادل در بازار از سوی بانک مرکزی را در شرایطی که نقدینگی بالایی وجود دارد بسیار دشوار دانست و افزود: تا وقتی که شرکت‌های حاضر در بورس از حالت نیمه‌تعطیل خارج نشوند و تولید افزایش نیابد، بورس واقعی نمی‌شود. اوراق عرضه تاثیرگذار نخواهد بود و ما با این روش به نقدینگی بسیار عظیمی می‌رسیم و چون دولت مالیات هم نمی‌گیرد دچار مشکلات عظیمی می‌شویم.
وی بر ضرورت اتخاذ مالیات بر عایدی سرمایه تاکید کرد و گفت: امروزه اغلب کشورهای جهان از راه مالیات کشور خود را اداره می‌کنند و باید هشدار داد که تا کی می‌توان کشور را با فروش نفت اداره کرد؟
تقویت صنعت بسته‌بندی به جای خام‌فروشی
رزاقی راهکار دیگر را توجه به صنعت بسته‌بندی و صادرات دانست و گفت: یکی از راه حل‌های رونق گرفتن تولید به ویژه در بخش کشاورزی، توسعه صنعت بسته‌بندی مواد غذایی و نظایر آن است تا صادرات کالاها جایگزین فروش فله‌ای مواد خام به دیگر کشورها شود که سود به مراتب کمتری دارد.
این اقتصاددان و استاد دانشگاه با بیان اینکه ما بعد از انقلاب نمونه‌های موفقی از مدیریت اقتصاد در شرایط دشوار را داشته‌ایم، یادآور شد: در دوران دفاع مقدس، ایران در برابر دنیا توانست مقاومت کند. چگونه این امر محقق شد؟ چیزی که وجود دارد ایمان و مقاومت است که رهبری هم به آن اشاره کرده‌اند. اکنون هم این مقاومت به مقاومت اقتصادی تبدیل شده است.
رزاقی با بیان اینکه الان بخشی که زیر نظر دولت نیست باید بتواند راه خود را بیشتر باز کند، اظهار کرد: ما در صنایع خود افرادی را داریم که می‌توانند بدون چشم‌داشت منافع کارهای بسیاری انجام دهند. آمریکا استقلال ایران را نمی‌پذیرد و اصلا به کدام کشور اجازه داده که خود به خود صنعتی شود؟ وقتی فضا اینگونه است باید به نیروی بالقوه خودمان تکیه کنیم.
وی درباره تاثیر تحریم‌ها بر فروش کالاهای ایران یادآور شد: آمریکا همیشه تهدید می‌کند و نقطه ضعف ایران را در فروش نفت خام می‌داند. خب چرا خام فروشی کنیم؟ اگر نفت را تبدیل کنیم و به صورت فرآورده‌های آماده صادر کنیم چگونه می‌توانند این را کنترل کنند؟
رزاقی با بیان اینکه باید تحریم‌ها به نقطه قوت ما تبدیل شود، خاطرنشان کرد: چطور در صنایع دفاعی توانستیم رشد کنیم؟ اگر به ما گفتند زعفران ارزان و فله‌ای نقطه ضعف ایران است، ما باید بتوانیم با بسته‌بندی مناسب آن را ارائه دهیم یا اگر گفتند مشکل ما این است که خرما را خام و نیمه‌خام با بسته‌بندی نامناسب عرضه می‌کنیم ما باید در بسته‌بندی و تجاری‌سازی آن بازنگری کنیم.
این تحلیل گر مسائل اقتصادی افزود: وقتی هنوز در این مسیرها مانده‌ایم و بسیاری از تولیدات داخلی را حمایت نمی‌کنیم، بانک مرکزی دیگر چه کار می‌تواند بکند که نکرده است؟ وی اضافه کرد: وقتی ۲.۵ میلیون خانه اصلا مالیات نمی‌دهند، هم اینکه اختلاف طبقاتی کنترل نمی‌شود و هم فعالیت‌هایی که سودشان بالاست به تولید هدایت نمی‌شوند، آیا این نوعی خود تحریمی نیست؟
رسالت بانکها برای کاهش آسیب‌های اقتصادی
ابراهیم رزاقی در ادامه درباره نقش بانک مرکزی برای کاهش آسیب‌های اقتصادی اظهار کرد: اولین نکته مهمی که وجود دارد آن است که بانک مرکزی باید استقلال داشته باشد و مستقیماً خود را در برابر قانون اساسی مسئول بداند. در این میان، باید کنترل کامل روی بانک‌های دیگر داشته باشد و تلاش کند سپرده‌های مردم وارد فعالیت غیر تولیدی نشود.
وی مصوبه کنترل ترازنامه بانکها را هم خوب دانست، اما گفت: امروزه بانکها قلب اقتصادی کشورها هستند و بسیاری از مشکلات را از طریق مدیریت سپرده می‌توانند اداره کنند، بیکاری و فقر را از بین ببرند و دولت را واردار کنند که از همه فعالان اقتصادی و حتی از خود بانکها مالیات بگیرد.
رزاقی تصریح کرد: سود بانکی باید سودی باشد که برای تولیدکننده صرف داشته باشد و نباید بانکها سود خود را بر تولید کالاهای داخلی ترجیح دهند لذا نظارت بر ترازنامه‌ها از این جهت هم ضروری است که بانکها به سمت تجمیع دارایی‌ها و خرید املاک با پولی که می‌توانست صرف سرمایه‌گذاری در تولید شود، نروند.
این تحلیل گر مسائل اقتصادی در پایان گفت: بانکها و در راس آنها بانک مرکزی عامل اصلی اقتصاد هستند و بیش از پیش باید استقلال خود را از دیگران حفظ کنند و از آنچه در قانون اساسی گفته شده به صراحت تمام دفاع کنند.
ثبت نظر