بانکداری الکترونیک گامی به سوی نظام اداری الکترونیک

پرداخت های الکترونیک در چهارچوب بانکداری الکترونیک نقش تعیین کننده ای در تحقق نظام اداری الکترونیک دارند ، یکی از بخش های مهم نظام های اداری ، بخش پرداخت آن  است ، هر گونه کالا و خدمات در سیستم اداری ، پرداخت و دریافت مرتبط با آن مهمترین بخش آن می باشد با الکترونیکی شدن دریافت و پرداخت در نظام اداری منافع زیادی به استفاده کننده گان از این سیستم می رسد که عبارتند از : [7]

• کاهش مراحل انجام فعالیت های اداری
• افزایش سرعت کارهای اداری
• افزایش دقت انجام فعالیتهای اداری
• کاهش مصرف مواد مصرفی در نظام اداری
• بدون کاغذ شدن ( Paper Less ) شدن فعالیت ها
• افزایش امنیت مراودات اداری
• حرکت در جهت اصلاح الگوی مصرف

 5-1- مطالعه وضعیت کارتهای پرداخت الکترونیکی در ایران

تجارت الکترونیک به عنوان یک پدیده مهم در صنعت ICT فناوری نوینی محسوب می شود که ایجاد آن نیازمند زیرساختهای بنیادین است . بانکداری الکترونیکی با هدف تبادل وجه نقد به شیوه الکترونیکی و پرداخت الکترونیکی وجوه در محیط مجازی ایجاد شده است . برای تحقق این هدف زیرساختهائی موردنیاز است که در نهایت موجب شکل گیری پول الکترونیکی در سیستم بانکی می شود . در حال حاضر در کشور ما پول الکترونیکی بیشتر به دریافت و پرداخت وجوه از طریق دستگاههای خودپرداز (ATM) جلوه گر شده است . اما نمی توان پول الکترونیکی در فضای مجازی را فقط به این مورد محدود کرد . به اعتقاد کارشناسان پرداخت الکترونیکی به معنای پرداخت وجه به هنگام خرید از طریق کارتهای اعتباری چه به صورت حقیقی و چه به صورت مجازی از طریق اینترنت است .

آمار ارائه شده توسط بانک مرکزی حاکی از این است که هر چند پرداخت های نوین در ایران پیشینه طولانی ندارد اما در سالهای اخیر و بخصوص با شروع مرکز شتاب به عنوان سوئیچ ملی کارت بانک های کشور ابزار مربوطه رشد چشمگیری داشته است . [6]

در ادامه دو نمونه جدول آمار مقایسه ای که اطلاعات آن از  سایت رسمی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران استخراج گردیده و در فاصله سالهای مختلف مقایسه شده است ارائه و تحلیل می شود . در جدول اول تعداد تجهیزات پرداخت الکترونیک کشور شامل کارتهای پرداخت الکترونیک و تعداد خودپردازها و تعداد پایانه های فروش (Pos) در فاصله سالهای 1390 تا 1391 مقایسه شده اند  و در جدول بعدی میزان تراکنش این کارتها در سامانه های پرداخت مقایسه شده اند .

5-2- جدول مقایسه رشد تجهیزات پرداخت الکترونیک در کشور[8]

اطلاعات جدول فوق مربوط به آمار و داده های اعلام شده درسایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سالهای 1390 تا 1391 است .

جدول فوق نشان می دهد که تعداد کارتهای توزیع شده در میان مردم توسط بانکهای دولتی و خصوصی سال1390 حدود ١٧٤٠٢٥میلیون کارت پرداخت الکترونیکی می باشد که این آمار در مقایسه زمان مشابه سال 1391 که حدود ٢٢٥٧٦٤میلیون کارت بوده است رشد 7/29برابری را نشان می دهد . تعداد دستگاههای خودپرداز (ATM) نیز به بیش از 3/13برابر افزایش یافته است اما تعداد پایانه های فروش فروشگاهی نیز به حدود 1/23برابر افزایش یافته است .

سرعت رشد و افزایش پایانه های فروش فروشگاهی (POS) در مقایسه با خودپردازها (ATM) در کشور امیدوارکننده است . این موضوع تاثیر قابل توجهی در فرهنگ استفاده از پول الکترونیکی و کاهش مصرف اسکناس و هزینه های هنگفت مربوط به تولید و نگهداری اسکناس در کشور دارد . آمار ارائه شده در خصوص رشد تعداد پایانه های فروش و همچنین رشد 10 برابری تراکنش های پایانه های فروش (POS) در سال 91 نسبت به سال 90 در مقایسه با رشد حدود دو برابری تراکنش های مربوط به خودپردازها (ATM) در کشور نشان دهنده استقبال مردم به پول الکترونیکی و اعتماد آنها به انجام معاملات و خریدهای الکترونیکی است . [7]

5-3-تعداد و ارزش تراکنشهای الکترونیکی در شبکه بانکی کشور]8[

5-4- مبادلات الکترونیکی:

تعداد و ارزش مبادلات الکترونیکی انجام شده در شبکه بانکی کشور در سال ١٣٩١ نسبت به سال ١٣٩٠ به ترتیب ازرشدی معادل 3/51 و 8/104 درصد برخوردار بود .علی رغم رشد بالای تعداد تراکنش های انجام شده در پایانه های فروش،همچنان سهم عمده تعداد کل تراکنش ها در خودپردازها (3/61درصد) انجام می شود. با این حال، سهم پایانه های فروش از تعدادکل تراکنش ها در سال ١٣٩١ معادل 0/36 درصد)بود که نسبت به رقم سال ١٣٩٠(2/30 درصد) افزایش قابل توجهی نشان می دهد. انتظار می رود با تداوم روند موجود، بر سهم تراکنش هادر پایانه های فروش افزوده شده و نقش پول نقد در مبادلات کاهش یابد. تعداد تراکنش های پایانه های فروش با رشد 5/80درصدی از ١٣٠٥ میلیون عدد در سال ١٣٩٠ به ٢٣٥٥ میلیون عدد در سال ١٣٩١ افزایش یافت که این امر منجر به رشد1/144درصدی ارزش مبادلات انجام شده در این پایانه ها گردید.همچنین، تعداد و ارزش تراکنش های انجام شده در پایانه های شعب طی سال ١٣٩١ به ترتیب 7/9 و 1/58 درصد افزایش  یافت. این آمار حاکی از گسترش استفاده از ابزارهای نوین پرداخت در معاملات روزانه افراد است.